του Πρωτ. Παντελεήμονος Δαλίτη
Ένας μεγάλος άγιος της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, διδάσκει πως, το θαύμα της σαρκώσεως του Χριστού από την Παναγία υπερβαίνει και αυτό το θαύμα της δημιουργίας του Κόσμου. Και ο λόγος είναι, γιατί από την Παναγία που είναι ένας πνευματικός ουρανός πάνω στη γη, εσαρκώθη ο Χριστός και Σωτήρας μας. Από αυτή, λοιπόν, τη μεγάλη σημασία που έχει για μας τους Χριστιανούς η ενανθρώπηση του Χριστού, φωτίζεται και εξηγείται γιατί τιμούμε και γιορτάζουμε τόσο πολύ την Παναγία Μητέρα του και τον Αύγουστο και τον Νοέμβριο - Δεκέμβριο και τον Μάρτιο αλλά και κάθε μέρα, γιατί όπως είναι γνωστό σε κάθε Ακολουθία η αγία μας Εκκλησία αναπέμπει ύμνους τιμής και δοξολογικά μεγαλυνάρια στη Θεοτόκο, τα λεγόμενα «θεοτοκία» τροπάρια. Έτσι, και η γιορτή του Ευαγγελισμού για την οποία είναι γραμμένος ο Ακάθιστος Ύμνος, που ψάλλεται αυτή την περίοδο σε όλες τις ορθόδοξες Εκκλησίες μας κάθε Παρασκευή, καθορίζεται από τη γιορτή των Χριστουγέννων, καθώς και πολλές άλλες γιορτές, όπως λέγει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «ὥστε ἐντεῦθεν, ὥσπερ ἐτέχθησαν ἠμὶν αἱ ἐορταὶ». Πραγματικά πνευματικά ποτάμια οι ορθόδοξες γιορτές, που αρδεύουν την Εκκλησία του Χριστού. Ένα τέτοιο ποτάμι δροσίζει τις ψυχές μας αυτές τις ημέρες, που με τους «χαιρετισμούς» της Παναγίας. Κι όπως η γη με τ' ανοιξιάτικα λουλούδια της στολίζεται και ευωδιάζει από χίλια δύο αρώματα, έτσι και η ψυχή του κάθε ορθόδοξου χριστιανού στολίζεται με ευλάβεια και αγάπη προς την Παναγία και τρέχει στις Εκκλησίες να προσφέρει τα πνευματικά της άνθη στην πανάμωμη Παρθένο και ν' ακούσει τους πολυαγαπημένους στίχους των «χαιρετισμών» της.
Οι αφορμές και οι αιτίες για ν' απευθύνουμε τις τιμές και τις ευχαριστίες μας στην Παναγία μας είναι άπειρες και ο καθένας μας έχει τους δικούς του λόγους, φυσικά. Η Εκκλησία όμως, με αφορμή την αποτυχία των βάρβαρων λαών που είχαν κυκλώσει την Κωνσταντινούπολη τόσες και τόσες φορές, πριν από τη φοβερή μέρα της Αλώσεως και τη νίκη των Χριστιανών, που χάρη στη βοήθεια της Θεοτόκου απέκρουσαν τους βαρβάρους και τους έτρεψαν σε φυγή, καθόρισε να γιορτάζεται η νίκη πανηγυρικά την ημέρα αυτή και να αναπέμπουμε όλοι «τη Υπερμαχώ στρατηγώ τα νικητήρια». Βέβαια, η γιορτή γίνεται προς τιμή της Θεοτόκου για όλες τις νίκες που μας χάρισε, «κατά ορατών και αοράτων εχθρών», αλλά η μεγάλη αφορμή για τον εορτασμό στάθηκε η πανωλεθρία των Αβάρων το 626. Η πολιορκία φοβερή. Η στιγμή κρισιμότατη. Οι βάρβαροι έλεγαν στους πολιορκημένους Χριστιανούς: «Δεν θα μπορέσετε να σωθείτε απ’ εδώ, παρά μονάχα όταν γίνετε ψάρια και φύγετε από τη θάλασσα, η πουλιά και πετάξετε στον ουρανό»! Και ο λαός του Κυρίου με δάκρυα παρακαλούσε: «Κύριε ελέησον, Θεοτόκε ελέησον»!
Και το θαύμα, που είναι παιδί της πίστεως, ήρθε: «ξαφνικά - μας λέγει η παράδοση - φοβερός ανεμοστρόβιλος, τα μεν πλοιάρια πάντα συντρίψας εβύθισε, των δ’ εν αυτοίς βαρβάρων τα πτώματα εξέβρασεν η θάλασσα μπροστά στον Ναό της Θεοτόκου τον εν Βλαχερναίς. Από αυτό πήρε θάρρος ο λαός βγήκε έξω από την πόλη και καταδίωξε τους λοιπούς, φεύγοντας εκ του φόβου. Την νύκταν εκείνην αφού μαζεύτηκαν όλοι στον ναόν της Θεοτόκου, απέδωκαν σ’ αυτήν ευχαριστήριον ύμνον. Όρθιοι όλην την νύκτα, γι’ αυτό και ονομάσθη ο Ύμνος εκείνος Ακάθιστος Ύμνος».
Ειδικά για την ονομασία του Ακαθίστου το συναξάρι της ημέρας σημειώνει: «Διὰ ταῦτα τοίνυν ἅπαντά τα ὑπερφυὴ θαυμάσια της πανάγνου Θεομήτορος, τὴν παροῦσαν ἑορτὴν ἐορτάζομεν. Ἀκάθιστος δὲ εἴρηται, διότι ὀρθοστάδην τότε πᾶς ὁ λαὸς κατὰ τὴν νύκτα ἐκείνην, τὸν Ὕμνον τῆ τοῦ Λόγου Μητρὶ ἔμελψαν καὶ ὅτι ἐν πάσι τοῖς ἄλλοις οἴκοις καθῆσθαι ἐξ’ ἔθους ἔχοντες, ἐν τοῖς παρούσι τῆς Θεομήτορος ὀρθοὶ πάντες ἀκροώμεθα». Τέλος αναφέρουμε ένα τροπάριο του αγίου Ιωσήφ από τον κανόνα στην Παναγία μας μεταφρασμένο στη σημερινή γλώσσα μας. Είναι το γ' τροπάριο από τη ζ' ωδή: «Ω Παναγία Δέσποινά μας, παρ’ όλη τη ρητορική της δύναμη, η γλώσσα μας δεν δύναται να σε υμνήσει επάξια, γιατί με το ν’ αξιωθείς να γεννήσεις τον βασιλιά Χριστό, υψώθηκες πιο ψηλά κι από τα Σεραφείμ των αγγελικών δυνάμεων.
Αυτόν, τον βασιλιά Χριστό Θεοτόκε, σε παρακαλούμε να ικετεύεις για μας όλους, όσοι με πίστη σε προσκυνούμε, να μας φυλάγει και να μας γλιτώνει από κάθε κακό».
(Δημοσιεύθηκε στό περιοδικό “Παράκληση. Περιοδική
Ἔκδοση Ἱερᾶς Μητροπόλεως Λεμεσοῦ”, τεῦχος 65)