(Μάρκ. ι΄, 32-45)
Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, παραλαμβάνει ὁ Ἰησοῦς τοὺς δώδεκα μαθητὰς αὐτοῦ ἤρξατο αὐτοῖς λέγειν τὰ μέλλοντα αὐτῷ συμβαίνειν, ὅτι Ἰδοὺ ἀναβαίνομεν εἰς Ἱεροσόλυμα καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου παραδοθήσεται τοῖς ἀρχιερεῦσι καὶ γραμματεῦσι, καὶ κατακρινοῦσιν αὐτὸν θανάτῳ καὶ παραδώσουσιν αὐτὸν τοῖς ἔθνεσι, καὶ ἐμπαίξουσιν αὐτῷ καὶ μαστιγώσουσιν αὐτὸν καὶ ἐμπτύσουσιν αὐτῷ καὶ ἀποκτενοῦσιν αὐτὸν, καὶ τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀναστήσεται. Καὶ προσπορεύονται αὐτῷ Ἰάκωβος καὶ Ἰωάννης υἱοὶ Ζεβεδαίου λέγοντες· Διδάσκαλε, θέλομεν ἵνα ὃ ἐὰν αἰτήσωμεν ποιήσῃς ἡμῖν. ὁ δὲ εἶπεν αὐτοῖς· Τί θέλετε ποιῆσαί με ὑμῖν; οἱ δὲ εἶπον αὐτῷ· Δὸς ἡμῖν ἵνα εἷς ἐκ δεξιῶν καὶ εἷς ἐξ εὐωνύμων σου καθίσωμεν ἐν τῇ δόξῃ σου. ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· Οὐκ οἴδατε τί αἰτεῖσθε. δύνασθε πιεῖν τὸ ποτήριον ὃ ἐγὼ πίνω, καὶ τὸ βάπτισμα ὃ ἐγὼ βαπτίζομαι βαπτισθῆναι; οἱ δὲ εἶπον αὐτῷ· Δυνάμεθα. ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· Τὸ μὲν ποτήριον ὃ ἐγὼ πίνω πίεσθε, καὶ τὸ βάπτισμα ὃ ἐγὼ βαπτίζομαι βαπτισθήσεσθε· τὸ δὲ καθίσαι ἐκ δεξιῶν μου καὶ ἐξ εὐωνύμων οὐκ ἔστιν ἐμὸν δοῦναι, ἀλλ' οἷς ἡτοίμασται. καὶ ἀκούσαντες οἱ δέκα ἤρξαντο ἀγανακτεῖν περὶ Ἰακώβου καὶ Ἰωάννου. ὁ δὲ Ἰησοῦς προσκαλεσάμενος αὐτοὺς λέγει αὐτοῖς· Οἴδατε ὅτι οἱ δοκοῦντες ἄρχειν τῶν ἐθνῶν κατακυριεύουσιν αὐτῶν καὶ οἱ μεγάλοι αὐτῶν κατεξουσιάζουσιν αὐτῶν. οὐχ οὕτω δὲ ἔσται ἐν ὑμῖν, ἀλλ' ὃς ἐὰν θέλῃ γενέσθαι μέγας ἐν ὑμῖν, ἔσται ὑμῶν διάκονος, καὶ ὃς ἐὰν θέλῃ ὑμῶν γενέσθαι πρῶτος, ἔσται πάντων δοῦλος· καὶ γὰρ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου οὐκ ἦλθε διακονηθῆναι, ἀλλὰ διακονῆσαι καὶ δοῦναι τὴν ψυχὴν αὐτοῦ λύτρον ἀντὶ πολλῶν.
Ερμηνεία
Η τελευταία πορεία του Χριστού στα Ιεροσόλυμα ήταν δραματική όχι μόνον γι’ αυτόν, αλλά και για ‘κείνους που τον ακολουθούσαν. «Ἦσαν ἐν τῇ ὁδῷ ἀναβαίνοντες εἰς Ἱεροσόλυμα» (Μάρκ. 10, 32). Ο Χριστός προπορευόταν και ακολουθούσαν φοβισμένοι oι μαθητές. Ο Κύριος, όσο πλησιάζει το πάθος του, τόσο πιο συχνά ομιλεί στους μαθητές γι’ αυτό και για τον θάνατό του. Τους μίλησε για το ποτήριο του θανάτου και για το βάπτισμα του αίματος. Τους έκανε σαφές πως η πορεία τους θα έχει πολλές ομοιότητες με τη δική Του κατάληξη στη ζωή. Οι μαθητές φοβούνται. Μέχρι τώρα δεν είχαν περάσει κανένα μαρτύριο. Σ’ αυτές τις δραματικές στιγμές δύο μαθητές Του Τού ζητούσαν πρωτοκαθεδρίες, πράγμα που ανάγκασε τον Χριστό να τους πει πως όποιος θέλει να είναι πρώτος, οφείλει να είναι διάκονος και δούλος όλων.
Η ταπείνωση του Χριστού
Ο Χριστός, «ο βασιλεύς των επουρανίων δυνάμεων», καταδέχθηκε να γεννηθεί βρέφος μέσα σε φάτνη σπηλαίου, να ανατραφεί «ἐν οἴκῳ τέκτονος καὶ μητρὸς πενιχρᾶς», κατά τον Μέγα Βασίλειο. Επίσης να βαπτισθεί από ένα δημιούργημά του, να σταυρωθεί με τον πιο φρικτό θάνατο. Τίποτε απ’ αυτά δεν συγκινούν τους μαθητές. Αυτό συμβαίνει, γιατί η φιλοπρωτία και η φιλοδοξία είναι πάθη τυραννικά και πολύ συχνά ενοχλούν πολλούς και μάλιστα και μεγάλους άνδρες. Ο Χριστός μιλούσε για τους αγώνες του κι εκείνοι ονειρευόντουσαν τιμές και δόξες. Μπορεί να είναι κάποιος μαθητής του Χριστού, αλλά, εάν δεν είναι καλλιεργημένος, ενδέχεται να είναι υποχείριο κάποιου πάθους. Στα ύψιστα αξιώματα ανεβαίνουμε, αλλά τα πάθη μας παραμένουν ζωντανά μέσα μας.
Οι Πατέρες της Εκκλησίας λέγουν πως του αμαρτωλού η μόνη φιλοδοξία είναι, εάν μετανοήσει, να αποτινάξει από πάνω του «πάντα τα εαυτού πάθη», δηλαδή τα πάθη και τις αμαρτίες του και να ζήσει τη χαρισματική ζωή του Αγίου Πνεύματος. Ο πνευματικός νόμος έχει πιστοποιήσει πως, όποιος επιζητήσει να καταδυναστεύσει τους άλλους και να τους κάνει υποχείριά του, ίσως γίνει «ατιμώτερος πάντων». Θα γίνουμε πιο άδοξοι και μισητοί απ’ όλους. Παράδειγμα ο διάβολος• θέλησε να γίνει πρώτος και κατάντησε τελευταίος. Άξιος της δόξας δεν είναι εκείνος που την επιδιώκει, αλλ’ εκείνος που την περιφρονεί. Η δόξα μοιάζει με τη σκιά του ανθρώπου. Όσο την κυνηγάς, τόσο περισσότερο απομακρύνεται.
Τα φάρμακα του πάθους της φιλοπρωτίας
Στην πληγή της φιλοπρωτίας και φιλοδοξίας ο Χριστός βάζει το φάρμακο της ταπεινώσεως. Εάν ο μεγάλης βουλής άγγελος, δηλαδή ο Χριστός, ταπεινώθηκε τόσο πολύ, τον ίδιο δρόμο οφείλουμε να ακολουθήσουμε και εμείς. «Ἐταπείνωσεν ἑαυτὸν γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ» (Φιλ. 2, 8), θα τονίσει εμφαντικά ο απόστολος Παύλος. Ο άνθρωπος όσο πιο ψηλά ανεβαίνει, τόσο πιο πολύ οφείλει να ταπεινώνει τον εαυτό του και να μην επαίρεται. Η εξουσία του δόθηκε όχι για να καταδυναστεύει, αλλά για να υπηρετεί τους άλλους. Όχι μόνο να τέμνει, αλλά και να περιποιείται τα τραύματα των άλλων. Μόνο με την ταπείνωση ο ηγέτης αποκτά φυσιολογική συμπεριφορά έναντι των άλλων. Εμείς με τον Θεό έχουμε συνάψει συνθήκη μετανοίας κι όχι εξουσίας, λέγει ο όσιος Ιωάννης της Κλίμακος.
Η συμπεριφορά των σημερινών αρχόντων
Σήμερα αυτοί που φαίνονται άρχοντες των Εθνών κι όλοι όσοι έχουν κάποια εξουσία κινδυνεύουν να πέσουν στο αμάρτημα της φιλοπρωτίας και της καταδυναστεύσεως των άλλων. Όλοι θέλουμε να εξουσιάζουμε τους άλλους. Στρατιωτικοί ηγέτες, άνδρες, γυναίκες, κληρικοί και λαϊκοί, πολιτικοί ταγοί και όλοι όσοι έχουν κάποια εξουσία, κινδυνεύουν να γίνουν τυραννίσκοι των άλλων. Ο ηγέτης δεν ανοίγει μόνον τις πληγές, αλλά περιποιείται και τα τραύματα. Η εξουσία να ασκείται με ταπείνωση, για να έχει θετικά αποτελέσματα.
Αγαπητοί αδελφοί, για μας παράδειγμα είναι ο Κύριος που ταπεινώθηκε πολύ, για να υψωθούμε εμείς μέχρι τον ουρανό. Αυτός είναι ο ασφαλής δρόμος της εξουσίας. Η ταπείνωση είναι το φάρμακο της φιλοπρωτίας. Αμήν.
Μητροπ. Εδέσσης Ιωήλ, Ο επιούσιος Άρτος