(Ματθ. κε΄, 31-46)
Εἶπεν ὁ Κύριος· Ὅταν ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ καὶ πάντες οἱ ἅγιοι ἄγγελοι μετ' αὐτοῦ, τότε καθίσει ἐπὶ θρόνου δόξης αὐτοῦ· καὶ συναχθήσεται ἔμπροσθεν αὐτοῦ πάντα τὰ ἔθνη, καὶ ἀφοριεῖ αὐτοὺς ἀπ' ἀλλήλων, ὥσπερ ὁ ποιμὴν ἀφορίζει τὰ πρόβατα ἀπὸ τῶν ἐρίφων, καὶ στήσει τὰ μὲν πρόβατα ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ τὰ δὲ ἐρίφια ἐξ εὐωνύμων. τότε ἐρεῖ ὁ βασιλεὺς τοῖς ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ· δεῦτε, οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου· ἐπείνασα γὰρ καὶ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα καὶ ἐποτίσατέ με, ξένος ἤμην καὶ συνηγάγετέ με, γυμνὸς καὶ περιεβάλετέ με, ἠσθένησα καὶ ἐπεσκέψασθέ με, ἐν φυλακῇ ἤμην καὶ ἤλθετε πρός με. τότε ἀποκριθήσονται αὐτῷ οἱ δίκαιοι λέγοντες· κύριε, πότε σε εἴδομεν πεινῶντα καὶ ἐθρέψαμεν, ἢ διψῶντα καὶ ἐποτίσαμεν; πότε δέ σε εἴδομεν ξένον καὶ συνηγάγομεν, ἢ γυμνὸν καὶ περιεβάλομεν; πότε δέ σε εἴδομεν ἀσθενῆ ἢ ἐν φυλακῇ καὶ ἤλθομεν πρός σε; καὶ ἀποκριθεὶς ὁ βασιλεὺς ἐρεῖ αὐτοῖς· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐφ' ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε. 41 Τότε ἐρεῖ καὶ τοῖς ἐξ εὐωνύμων· πορεύεσθε ἀπ' ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ· ἐπείνασα γὰρ καὶ οὐκ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα καὶ οὐκ ἐποτίσατέ με, ξένος ἤμην καὶ οὐ συνηγάγετέ με, γυμνὸς καὶ οὐ περιεβάλετέ με, ἀσθενὴς καὶ ἐν φυλακῇ καὶ οὐκ ἐπεσκέψασθέ με. τότε ἀποκριθήσονται αὐτῷ καὶ αὐτοὶ λέγοντες· κύριε, πότε σε εἴδομεν πεινῶντα ἢ διψῶντα ἢ ξένον ἢ γυμνὸν ἢ ἀσθενῆ ἢ ἐν φυλακῇ καὶ οὐ διηκονήσαμέν σοι; τότε ἀποκριθήσεται αὐτοῖς λέγων· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐφ' ὅσον οὐκ ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἐλαχίστων, οὐδὲ ἐμοὶ ἐποιήσατε. καὶ ἀπελεύσονται οὗτοι εἰς κόλασιν αἰώνιον, οἱ δὲ δίκαιοι εἰς ζωὴν αἰώνιον.
Ερμηνεία
Στις παραβολές που χρησιμοποιούσε ο Κύριος, έλεγε τη φράση «ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 22, 2), δηλαδή παρομοιάζεται η βασιλεία των ουρανών με δέκα παρθένες, με πολύτιμο μαργαρίτη, με αγρό ή με χαμένη δραχμή κ.ά. Στο σημερινό όμως Ευαγγέλιο δεν ομιλεί παραβολικά, αλλά αποκαλύπτει μια κατάσταση πραγματική και δείχνει αποκαλυμμένο τον εαυτό Του, γι’ αυτό και λέγει «ὅταν ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ» (25, 31), που σημαίνει πως η περικοπή εκφράζει πλήρως την αλήθεια για την τελική Κρίση των ανθρώπων.
Το έλεος του Θεού και η ελεημοσύνη των ανθρώπων
Μια ιδιότητα του Θεού είναι το έλεός Του. Μας καταδιώκει συνεχώς το έλεος του Θεού. Επίσης κι ο άνθρωπος, ο πλασμένος κατ’ εικόνα του Θεού, έχει πολλά κοινά σημεία με τον Δημιουργό Του, αλλά κατ’ εξοχήν η ιδιότητα της ελεημοσύνης και της ευεργεσίας του πλησίον είναι εκείνη που τον κάνει να πλησιάζει τον Κύριο. Ο Χριστός διήγε τη ζωή Του κάνοντας διαρκώς ευεργεσίες στους άλλους και «ἰᾶτο πάντας» (Λουκ. 6, 19). Ακόμη και τον εαυτό Του έδωσε «λύτρον ἀντί πολλών» (Μάρκ. 10, 45), ως δείγμα και καρπό της μεγάλης Του αγάπης προς τον άνθρωπο. Οι φτωχοί αδελφοί μας, είτε είναι πεινασμένοι είτε άρρωστοι και ενδεείς, είναι αδέλφια του Χριστού, αφού Τον έχουν «ενδυθεί» «κατά τον έσω άνθρωπον», σύμφωνα με τον άγιο Γρηγόριο το Θεολόγο. Έχουν το ίδιο βάπτισμα με μας, μετέχουν στην ίδια χάρη, υπακούουν στους ίδιους νόμους του Θεού, μετέχουν στην ίδια θεία Ευχαριστία κι έχουν τις ίδιες με μας ελπίδες. Πολύ ωραία το τονίζει αυτό ο ιερός Χρυσόστομος- «ἀδελφὸν γὰρ τὸ βάπτισμα ἐργάζεται καὶ ἡ τῶν θείων μυστηρίων κοινωνία». Η ελεήμων καρδία κάνει τον άνθρωπο κληρονόμο της βασιλείας του Θεού κι όχι τόσο τα μεγάλα χαρίσματα, όπως π.χ. τα θαύματα, το προορατικό χάρισμα, η μεγάλη σοφία του νου κ.λπ.
Ένας μεγάλος ασκητής της ερήμου, ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος, περιγράφει πως πρέπει να είναι μια ελεήμων καρδιά, δηλαδή πως γίνεται ο άνθρωπος φιλάνθρωπος. Οφείλει να καίγεται η καρδιά του από αγάπη για όλη την κτίση. Να αγωνία υπέρ των ανθρώπων, υπέρ των όρνεων, υπέρ των ζώων, ακόμη και υπέρ των δαιμόνων, αν είναι δυνατόν. Στον άνθρωπο που έχει τέτοια καρδιά, τα δάκρυα είναι ασταμάτητα. Δεν μπορεί ν’ ακούσει δυστυχία ή να δει κάποια βλάβη και να μη συγκλονισθεί, να μη δακρύσει. Προσεύχεται με δάκρυα και υπέρ των εχθρών του ακόμη και υπέρ της φύσεως. Όλοι κι όλα να ελεηθούν απ’ τον Θεό. Βλέπουμε, λοιπόν, πως ένα δάκρυ μπορεί να μας δώσει την ευκαιρία να κάνουμε δική μας τη βασιλεία του Θεού.
Πώς εκδηλώνεται η αγάπη μας προς τους άλλους;
Ένας αοίδιμος Επίσκοπος, ο Κοζάνης Διονύσιος, γράφει πως απλά περιστατικά της καθημερινής ζωής μας θα μας κρίνουν. Όχι σοφία, όχι πολιτική εξουσία και δύναμη, όχι υλικός πλούτος και χρήματα, όχι σωματική ρώμη και ωραιότητα. Δεν είναι αυτά που έχουν αξία εκείνη την ημέρα της Κρίσεως αλλά γεγονότα απλά, όπως τα βλέπουμε στην καθημερινή ζωή. Ένα πιάτο φαγητού, μια οικονομική ενίσχυση στον άλλο, μια συμπαράσταση σε κείνον που περνάει δύσκολες ώρες, μια απλή επίσκεψη στον πονεμένο. Όλα αυτά γίνονται με αθόρυβο τρόπο, χωρίς τυμπανοκρουσίες και δημοσιεύσεις. Ο χριστιανός που πιστεύει και ενεργεί την πίστη του, αποφεύγει τις θεαματικές εκδηλώσεις κι εκείνους τους πομπώδεις τρόπους με τους οποίους μας έχει συνηθίσει η εποχή μας. Το μοναδικό πράγμα που θα πάρουμε στην άλλη ζωή είναι η ελεημοσύνη, η οποία γίνεται συνήγορος για μας στον Θεό.
Αγαπητοί αδελφοί, το σημερινό Ευαγγέλιο απευθύνεται σ’ όλους εμάς που τιμάμε την εικόνα του Ιησού Χριστού, αλλά λησμονούμε να τιμήσουμε την έμψυχη εικόνα Του που είναι ο άνθρωπος. Ας ακούσουμε τον άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο που μας προτρέπει: «Πλούτισον μὴ περιουσίαν μόνον, ἀλλὰ καὶ εὐσέβειαν...», δηλαδή ας πλουτίσουμε όχι μόνο σε υλικά αγαθά, αλλά και σε ευσέβεια. Ας γίνουμε εμείς στον κάθε πτωχό που θα συναντήσουμε ό,τι είναι ο Θεός για όλους μας, για να βρούμε κι εμείς έλεος. Αμήν.
Μητροπ. Εδέσσης Ιωήλ, Ο επιούσιος Άρτος