(Τιμ. Β΄ γ΄, 10-15)

Τέκνον Τιμόθεε, παρηκολούθηκάς μου τῇ διδασκαλίᾳ, τῇ ἀγωγῇ, τῇ προθέσει, τῇ πίστει, τῇ μακροθυμίᾳ, τῇ ἀγάπῃ, τῇ ὑπομονῇ, τοῖς διωγμοῖς, τοῖς παθήμασιν, οἷά μοι ἐγένοντο ἐν ᾽Αντιοχείᾳ, ἐν ᾽Ικονίῳ, ἐν Λύστροις· οἵους διωγμοὺς ὑπήνεγκα καὶ ἐκ πάντων με ἐρρύσατο ὁ Κύριος. Καὶ πάντες δὲ οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ ᾽Ιησοῦ διωχθήσονται· πονηροὶ δὲ ἄνθρωποι καὶ γόητες προκόψουσιν ἐπὶ τὸ χεῖρον, πλανῶντες καὶ πλανώμενοι. Σὺ δὲ μένε ἐν οἷς ἔμαθες καὶ ἐπιστώθης, εἰδὼς παρὰ τίνος ἔμαθες, καὶ ὅτι ἀπὸ βρέφους τὰ ἱερὰ γράμματα οἶδας, τὰ δυνάμενά σε σοφίσαι εἰς σωτηρίαν διὰ πίστεως τῆς ἐν Χριστῷ ᾽Ιησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν.

Ερμηνεία

Η εποχή μας διακρίνεται από το πνεύμα της ευζωίας και της καλοπέρασης. Δύσκολα οι άνθρωποι μπορεί να ακούσουν ένα κήρυγμα, που να προτρέπει τους ανθρώπους να υπομείνουν τις θλίψεις για τον Χριστό. Ίσως σε πολλούς αυτό να θεωρείται και παράλογο. Ολόκληρη όμως η Αγία Γραφή μας μιλάει πως οι διωγμοί και οι θλίψεις των ανθρώπων του Θεού είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένοι με την καθημερινή τους ζωή, γιατί δεν υπάρχει άνθρωπος, που να βαδίζει την οδό της αρετής, χωρίς θλίψη, οδύνη και πειρασμούς, θα τονίσει επιγραμματικά ο ιερός Χρυσόστομος.
Ο απόστολος Παύλος στο κύκνειο άσμα του, που είναι η Β΄ προς Τιμόθεον επιστολή, γράφει στον μαθητή του διάφορες υποθήκες για να τον στηρίξει πνευματικά από τις εξουθενωτικές επιθέσεις των αιρετικών και μεταξύ άλλων του εφιστά την προσοχή στη μεγάλη αλήθεια ότι «πάντες οἱ θέλοντες ζῆν εὐσεβῶς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ διωχθήσονται» (3, 12). Οι διωγμοί, οι θλίψεις και οι πειρασμοί υπέρ της αλήθειας είναι μεγάλοι ευεργέτες των ανθρώπων. Άλλωστε ο Απόστολος θα το διακηρύξει αυτό πανηγυρικά σε άλλη επιστολή, πως οι πειρασμοί για τον Χριστό είναι μεγάλο χάρισμα του Θεού στον άνθρωπο- «ὑμίν ἐχαρίσθη τὸ ὑπὲρ Χριστοῦ, οὐ μόνον τὸ εἰς αὐτὸν πιστεύειν, ἀλλὰ καὶ τὸ ὑπὲρ αὐτοῦ πάσχειν» (Φιλ. 1, 29).
Πειρασμοί και χαρίσματα
Οι αρετές διαδέχονται η μία την άλλη, ώστε η εργασία τους να μην είναι δύσκολη και φορτική, αλλά και για να κατορθώνεται με τάξη. Π.χ. κανείς δεν μπορεί να υπομείνει τους πειρασμούς, εάν προηγουμένως δεν πιστεύσει ότι υπάρχει κάτι ανώτερο από τη σωματική ανάπαυση. Η πίστη στον Θεό, που είναι το υπέρτατο αγαθό και το οποίο επιθυμεί ακόρεστα ο άνθρωπος, μας κάνει να υπομένουμε με χαρά τους διωγμούς χάριν της ευσέβειας. Ο Θεός δεν δίνει σε κανένα άνθρωπο μεγάλο χάρισμα χωρίς μεγάλο πειρασμό, «επειδή κατά τους πειρασμούς δίδει και τα χαρίσματα», θα ομολογήσει ο αββάς Ισαάκ ο Σύρος. Είναι νόμος πνευματικός πως όσο κανείς προκόπτει στη πνευματική ζωή, τόσο περισσότερο πληθύνονται οι διωγμοί και τα λυπηρά γεγονότα της ζωής του. Ανάλογα με το μέτρο της χάριτος και της δωρεάς, που έλαβε από τον Θεό, είναι και οι διωγμοί που υφίσταται από τον κόσμο και τον πονηρό.
Φιλάρετος δεν είναι εκείνος, που αγωνίζεται να πραγματοποιήσει καλές πράξεις, αλλά εκείνος που υποδέχεται τα λυπηρά συμβάντα με χαρά. Όπως τα δένδρα στις κορυφές των βουνών, επειδή δέχονται τη σφοδρότητα των κακών καιρικών συνθηκών, είναι πιο ανθεκτικά, έτσι και οι ψυχές των ανθρώπων, που υφίστανται με υπομονή κινδύνους, πόνους, ταλαιπωρίες, κατά Θεό θλίψεις και άλλες επίπονες καταστάσεις, γίνονται «αὐτοῦ τοῦ σιδήρου ἢ τοῦ ἀδάμαντος στερρότεροι καὶ γενναιότεροι μᾶλλον», κατά τον ιερό Χρυσόστομο. Αυτούς μακαρίζει ο Κύριος και «αὐτῶν ἐστὶν ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν» (Ματθ. 5, 10-11). Θα μπορούσαμε να πούμε πως οι διωγμοί και οι θλίψεις για τον Χριστό αποκαλύπτουν τη χάρη του Θεού, που έχουμε μέσα μας και στερεώνουν την πίστη των ανθρώπων προς τον Θεό.
Τα είδη των θλίψεων
Τα είδη των διωγμών και των θλίψεων είναι πολλά. Είναι διωγμοί και θλίψεις για την αλήθεια του Χριστού. Οι πειρασμοί αυτοί είναι οι πιο οδυνηροί. Οι πειρασμοί της ολιγοπιστίας, ή των λογισμών εναντίον του Θεού, ή της βλασφημίας του ονόματος του Κυρίου, της αιρέσεως, της κακοδοξίας και της διψυχίας είναι φρικτοί. Απ’ αυτούς ταλαιπωρείται ο άνθρωπος αφάνταστα. Γι’ αυτό πρέπει να μην τους παραδέχεται ποτέ, όπως επίσης να εύχεται να μην έλθουν ποτέ στη ζωή του. Όταν έλεγε ο Κύριος «μὴ εἰσενέγκης ἠμᾶς εἰς πειρασμὸν» (Ματθ. 6, 13), αυτούς τους πειρασμούς εννοούσε. Είναι διωγμοί και πειρασμοί, που όταν συμβιβασθούμε μ’ αυτούς, απομακρυνόμαστε από τον Θεό. Είναι οι λεγόμενοι ψυχικοί πειρασμοί.
Υπάρχουν βέβαια κι άλλα θλιβερά στη ζωή μας, όπως συκοφαντίες, διαβολές, σωματικές κακώσεις, ασθένειες, ραδιουργίες ανθρώπινες, διωγμοί από φθόνο, πειρασμοί του διαβόλου και τόσα άλλα. Αυτά όλα δεν μας χωρίζουν από τον Θεό. Το αντίθετο μάλιστα συμβαίνει. Εάν δεχθούμε όλα αυτά με αγαθούς λογισμούς, καλλιεργούμαστε πνευματικά και γινόμαστε στερεότεροι στην πίστη. Το καύχημα σε έναν πιστό άνθρωπο είναι η υπομονή στους πειρασμούς. «Εἰ καυχάσθαι δεῖ, τὰ τῆς ἀσθενείας μου καυχήσομαι», θα μας πει ο απόστολος Παύλος (Β' Κορ. 11, 30).
Εδώ θα ήταν χρήσιμο να θυμηθούμε μια πατερική άποψη. Ας υποθέσουμε πως ένας άνθρωπος δεν έχει κανένα είδος πειρασμού ή διωγμού. Αυτό δεν θα ήταν προς το συμφέρον του, ούτε και θα προόδευε πνευματικά. Τότε θα έπρεπε ο ίδιος να δημιουργήσει στον εαυτό του εκούσιες θλίψεις, δηλ. να αυξήσει τις νηστείες, την προσευχή, να καλλιεργήσει την ασκητική ζωή και την ακτημοσύνη. Να δώσει στον εαυτό του την ευκαιρία να γυμνασθεί ψυχικά και σωματικά.
Η ένταση των πειρασμών δεν είναι πάντοτε η ίδια. Μοιάζει με την ατμόσφαιρα, στην οποία ζούμε. Άλλοτε οι θλίψεις μοιάζουν με σιγανή βροχή, άλλοτε με κεραυνούς, άλλοτε με αιθρία και άλλοτε με ομίχλη. Οι πειρασμοί εντείνονται ή καταστέλλονται ανάλογα με την πνευματική μας κατάσταση.
Πώς αντιμετωπίζονται;
Η αντιμετώπιση των διωγμών και των θλιβερών περιστάσεων απαιτεί πνευματική εγρήγορση. Χρειάζεται να έχουμε σύμμαχο τη Χάρη του Θεού, αλλά και τη βοήθεια του Πνευματικού μας οδηγού. Ας αναφέρουμε μερικές πρακτικές οδηγίες.
Όλα όσα κάνουμε, αλλά και όλα όσα πρόκειται να υποστούμε, ας τα αντιμετωπίσουμε με την προοπτική της αγάπης του Θεού. Όποιος αγαπά τον Θεό, απόκτα τον «όρον του θανάτου» και είναι αποφασισμένος να παλέψει με όλες του τις δυνάμεις τον καλό αγώνα υπέρ του Χριστού.
Να μη δυσανασχετούμε όταν μας έλθουν θλιβερά γεγονότα. «Ὁ φεύγων τοὺς πειρασμοὺς φεύγει τὴν ἀρετὴν», θα πει ο αββάς Ισαάκ. Κανείς ποτέ δεν ανέβηκε στον ουρανό με άνεση. Όλα με κόπο και ιδρώτα κατορθώνονται. Ο απόστολος Ιάκωβος μας προτρέπει να χαιρόμαστε στους πειρασμούς και στις θλίψεις (Ἰακ. 1, 2).
Η ανάγνωση της Aγίας Γραφής, όπου βλέπουμε τα παθήματα του Κυρίου, που ήταν «πειραζόμενος ὑπὸ τοῦ σατανᾶ» (Μάρκ. 1, 13), αλλά και τους αγώνες των Αγίων, θα ενισχύσει τη δική μας διάθεση για υπομονή.
Η συνεχής προσευχή και μνημόνευση του ονόματος του Κυρίου είναι μεγάλο στήριγμα για τον πιστό. Όπως επίσης και οι αρετές που αναφέρει ο Παύλος στο σημερινό ανάγνωσμα, δηλ. η μαθητεία στον δάσκαλο, η καλή αγωγή, η ευσεβής πρόθεση, η πίστη, η μακροθυμία, η αγάπη και η υπομονή (Β' Τιμ. 3, 10), και κοντά σ’ αυτές η συχνή Κοινωνία του Σώματος και του Αίματος του Κυρίου, θα μας βοηθήσουν πολύ.
Αγαπητοί αδελφοί, όταν μας έλθει κάποιος διωγμός ή πειρασμός ας μην ψάξουμε να βρούμε για ποιο λόγο ήλθε, αλλά να επιδιώξουμε να τον δεχθούμε «εὐχαρίστως καὶ ἀλύπως καὶ ἀμνησικάκως», ώστε να ωφεληθούμε πνευματικά στην καθημερινή ζωή μας και να σταθεροποιηθεί περισσότερο η πίστη μας στον Θεό. Αμήν.

Μητροπ. Εδέσσης Ιωήλ, Ο επιούσιος Άρτος

Twitter