(Κολ. γ΄, 4-11)

Ἀδελφοί, ὅταν ὁ Χριστὸς φανερωθῇ, ἡ ζωὴ ὑμῶν, τότε καὶ ὑμεῖς σὺν αὐτῷ φανερωθήσεσθε ἐν δόξῃ. Νεκρώσατε οὖν τὰ μέλη τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, πορνείαν, ἀκαθαρσίαν, πάθος, ἐπιθυμίαν κακήν, καὶ τὴν πλεονεξίαν ἥτις ἐστὶν εἰδωλολατρία, δι᾽ ἃ ἔρχεται ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τοὺς υἱοὺς τῆς ἀπειθείας· ἐν οἷς καὶ ὑμεῖς περιεπατήσατέ ποτε ὅτε ἐζῆτε ἐν αὐτοῖς. Νυνὶ δὲ ἀπόθεσθε καὶ ὑμεῖς τὰ πάντα, ὀργήν, θυμόν, κακίαν, βλασφημίαν, αἰσχρολογίαν ἐκ τοῦ στόματος ὑμῶν· μὴ ψεύδεσθε εἰς ἀλλήλους, ἀπεκδυσάμενοι τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον σὺν ταῖς πράξεσιν αὐτοῦ, καὶ ἐνδυσάμενοι τὸν νέον τὸν ἀνακαινούμενον εἰς ἐπίγνωσιν κατ᾽ εἰκόνα τοῦ κτίσαντος αὐτόν, ὅπου οὐκ ἔνι Ἕλλην καὶ ᾽Ιουδαῖος, περιτομὴ καὶ ἀκροβυστία, βάρβαρος, Σκύθης, δοῦλος, ἐλεύθερος, ἀλλὰ τὰ πάντα καὶ ἐν πᾶσι Χριστός.

Ερμηνεία

Ο απόστολοςΠαύλος πολλές φορές κάνει λόγο για τη ζωή του ανθρώπου στο σημερινό ανάγνωσμα. Π.χ. μας παρουσιάζει τον Χριστό να είναι η ζωή μας, «ἡ ζωὴ ὑμῶν» (Κολ. 3, 4). Μας λέγει επίσης με ποιο τρόπο ζούσαμε μέσα στην αμαρτία και στα πάθη πριν γνωρίσουμε την αλήθεια του Ευαγγελίου: «ἐν οἷς καὶ ὑμεῖς περιεπατήσατέ ποτε, ὅτε ἐζῆτε ἐν τούτοις» (3, 7). Μας μιλάει για τον παλαιό άνθρωπο και για το νέο, δηλ. για την καινούργια πνευματική κατάσταση της χάριτος που ζει ο άνθρωπος, όταν απαρνηθεί με την καρδιά του όλα εκείνα που τον χωρίζουν από τον Θεό. Χαρακτηριστικά θα τελειώσει και θα πει: «τὰ πάντα καὶ ἐν πᾶσι Χριστός» (3, 11). Εμείς απ’ όλα αυτά θα δούμε τον λόγο του που αναφέρεται στον παλαιό και τον νέο άνθρωπο.
Ο παλαιός άνθρωπος
Ένας καθηγητής της Θεολογίας (Ιωάννης Καραβιδόπουλος) περιγράφει χαρακτηριστικά τον παλαιό άνθρωπο. «Παλαιός άνθρωπος» είναι ο προ της εν Χριστώ απολυτρώσεως άνθρωπος, που βρίσκεται κάτω από το κράτος της αμαρτίας και της δυνάμεως της «σαρκός», ο άνθρωπος που σε άλλες επιστολές του Παύλου ονομάζεται «ψυχικός» (Α' Κορ. 2, 14 ) ή «σαρκικός» (Ῥωμ. 7, 14).
Θα μπορούσαμε να πούμε πως παλαιός άνθρωπος κατά τον Παύλο είναι αυτός που έχει διεφθαρμένη και κακεντρεχή προαίρεση. Ο παλαιός άνθρωπος είναι στερημένος της ζωής του Θεού. Ενδέχεται να είμαστε ζωντανοί και στην ουσία να έχουμε νεκρωθεί. Ο πνευματικός θάνατος μοιάζει με το φίδι που ρίχνει το δηλητήριό του, δηλ. την αμαρτία. Στην πραγματικότητα, η ζωή είναι για πολλούς θάνατος. Είναι δεμένοι με τον παλαιό άνθρωπο.
Ο νέος άνθρωπος
Νέος άνθρωπος είναι εκείνος που υπέστη διά του Χριστού τέτοια ριζική υπαρξιακή μεταλλαγή, ώστε να μην κυριαρχείται πια από τη σάρκα, αλλά από το Πνεύμα του Θεού. Ο Παύλος σ’ άλλη του επιστολή τον άνθρωπο αυτόν τον ονομάζει «καινόν» (Ἐφ. 2, 15). Ο κατ’ εξοχήν καινός, δηλαδή νέος, είναι ο Χριστός, που κατόρθωσε με την ενσάρκωσή του να ενώσει τα διεστώτα, δηλαδή τον Θεό και τον άνθρωπο, τις εντολές και τα δόγματα και να «κτίσῃ ἐν ἑαυτῷ εἰς ἕνα καινὸν ἄνθρωπον ποιῶν εἰρήνην» (2, 15). Νέος άνθρωπος και κατ’ εικόνα Θεού άνθρωπος συμπίπτουν. Ο άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος στις πνευματικές του ομιλίες γράφει χαρακτηριστικά για τον νέο άνθρωπο: εάν επιθυμεί η καρδιά πάντοτε τον Θεό, αυτός είναι ο Κύριος της καρδιάς• εάν όμως κάποιος δεθεί στα κοσμικά πράγματα ή και σε κάτι άλλο που με τη λογική μας δεν φαίνεται κακό, όπως π.χ. σε οικεία ανθρώπινα πρόσωπα, «ἐκεῖνο αὐτοῦ ἐστιν ὁ Θεός». Με ό,τι δένεται και ταυτίζεται κάποιος, αυτό είναι και ο θεός του.
Πώς επιτυγχάνεταιο καινούργιος άνθρωπος;
Η εν Χριστώ ζωή δεν επιτυγχάνεται άπαξ, αλλά απαιτείται μια διαρκής ανακαίνιση. Όταν αρχίσουμε να αγωνιζόμαστε σωστά και καταλάβουμε τα πάθη που μας έχουν υποδουλώσει, τότε έκπληκτος ο άνθρωπος συνειδητοποιεί μια αλήθεια. Ο παλαιός άνθρωπος είναι γαντζωμένος γερά στην ψυχή μας. Δεν φεύγει εύκολα. Ακόμη και τα πιο μικρά πάθη μας, τα νομιζόμενα από μας μικρά πάθη, δεν υποχωρούν. Θα περάσει πολύς χρόνος για να ελευθερωθούμε από τις τυραννικές μας αμαρτίες. Εκεί που θα νομίζουμε πως νικήσαμε κάποιο πάθος, π.χ. τον θυμό ή την οργή ή την πορνεία ή τη φιλαυτία μας, θα δούμε να ξεδιπλώνεται από μέσα μας ολοζώντανο.
Τα πάθη του ανθρώπου, λέγει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, είναι φιλεπίστροφα, δηλαδή αγαπούν να γυρίζουν πάλι στον άνθρωπο και να τον ταλαιπωρούν. Πρέπει να δώσει όλο τον εαυτό του σ’ αυτόν τον αγώνα ο πιστός άνθρωπος. Βέβαια, τον τελικό λόγο πάντοτε τον έχει ο Θεός που μας τονίζει κατηγορηματικά: «...χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» (Ἰω. 15, 5). Μόνο με τη βοήθεια του Θεού θα μπορέσουμε να νικήσουμε και να εξοβελίσουμε από μέσα μας τον παλαιό άνθρωπο.
Ποιοι μας συμπαρίστανται στον αγώνα μας;
Στον μεγάλο και ισόβιο αυτόν αγώνα μας συμπαραστάτες, εκτός από τη χάρη του Θεού που δίδεται μέσα στην προσευχή, στην άσκηση και στα μυστήρια, είναι ο Πνευματικός μας και το περιβάλλον στο οποίο ζούμε. Κανείς δεν μπορεί να προοδεύσει, εάν δεν έχει έναν πνευματικό οδηγό και εάν δεν ζει μέσα σ’ ένα υγιές περιβάλλον. Είναι απαραίτητα στοιχεία αυτά. Ζώντας μια γνήσια πνευματική ζωή μέσα στην Εκκλησιαστική κοινότητα, τότε μόνο υπάρχουν ελπίδες να ντυθούμε τον Χριστό που είναι ο καινούργιος άνθρωπος, το πρότυπο της ζωής μας.
Αγαπητοί αδελφοί, ο Χριστιανός μοχθεί, σταυρώνεται, αποθνήσκει κατά κόσμο, για να ζήσει την καινούργια ζωή της χάριτος, να γίνει νέος άνθρωπος, να γίνει άνθρωπος του Θεού. Αμήν.

Μητροπ. Εδέσσης Ιωήλ, Ο επιούσιος Άρτος

Twitter