(Β' Κορ. στ' 1-10)
Ἀδελφοί, συνεργοῦντες παρακαλοῦμεν, μὴ εἰς κενὸν τὴν χάριν τοῦ Θεοῦ δέξασθαι ὑμᾶς. Λέγει γάρ· Καιρῷ δεκτῷ ἐπήκουσά σου καὶ ἐν ἡμέρᾳ σωτηρίας ἐβοήθησά σοι• ἰδοὺ νῦν καιρὸς εὐπρόσδεκτος· ἰδοὺ νῦν ἡμέρα σωτηρίας. Μηδεμίαν ἐν μηδενὶ διδόντες προσκοπήν, ἵνα μὴ μωμηθῇ ἡ διακονία, ἀλλ᾽ ἐν παντὶ συνιστῶντες ἑαυτοὺς ὡς Θεοῦ διάκονοι, ἐν ὑπομονῇ πολλῇ, ἐν θλίψεσιν, ἐν ἀνάγκαις, ἐν στενοχωρίαις, ἐν πληγαῖς, ἐν φυλακαῖς, ἐν ἀκαταστασίαις, ἐν κόποις, ἐν ἀγρυπνίαις, ἐν νηστείαις, ἐν ἁγνότητι, ἐν γνώσει, ἐν μακροθυμίᾳ, ἐν χρηστότητι, ἐν Πνεύματι ἁγίῳ, ἐν ἀγάπῃ ἀνυποκρίτῳ, ἐν λόγῳ ἀληθείας, ἐν δυνάμει Θεοῦ• διὰ τῶν ὅπλων τῆς δικαιοσύνης τῶν δεξιῶν καὶ ἀριστερῶν, διὰ δόξης καὶ ἀτιμίας, διὰ δυσφημίας καὶ εὐφημίας• ὡς πλάνοι καὶ ἀληθεῖς, ὡς ἀγνοούμενοι καὶ ἐπιγινωσκόμενοι, ὡς ἀποθνῄσκοντες καὶ ἰδοὺ ζῶμεν, ὡς παιδευόμενοι καὶ μὴ θανατούμενοι, ὡς λυπούμενοι ἀεὶ δὲ χαίροντες, ὡς πτωχοὶ πολλοὺς δὲ πλουτίζοντες, ὡς μηδὲν ἔχοντες καὶ πάντα κατέχοντες.
«Ἵνα μη μωμηθῆ ἡ διακονία»
Συνεχής ο λόγος για σκάνδαλα εκκλησιαστικών προσώπων. Για σκάνδαλα υπαρκτά και ανύπαρκτα. Άρθρα δημοσιογραφικά, επιστολές σε εφημερίδες και περιοδικά, οργανωμένη εκστρατεία αποκαλύψεως και προβολής σκανδάλων. Στόχος ο Κλήρος και τελικά η ίδια η Εκκλησία. Είναι πολύ παλαιά η μέθοδος αυτή. Από τα πρώτα βήματα της Εκκλησίας μένει αμετάβλητη η τακτική των εχθρών της. Η κατασπίλωση και συκοφάντησή της. Δεν ενδιαφέρουν βέβαια πρωταρχικά τα πρόσωπα. Ο τελικός στόχος είναι το Ευαγγέλιο, η χριστιανική Πίστη, το Φως του κόσμου. Και είναι εύκολο να «πιάσει» ο λόγος για σκάνδαλα, ακόμη και όταν δεν υπάρχουν. Ο πολύς λαός συνηθίζει να μεγεθύνει τις λεπτομέρειες, και επηρεάζεται σοβαρά από τη σκανδαλολογία, γιατί κρίνει ηθικιστικά. Δύσκολα μπορεί να καταλάβει, ότι η Εκκλησία στον κόσμο είναι ό,τι ακριβώς και ένα Μοναστήρι μας.
«Γενικό Νοσοκομείο»
Τι είναι, αλήθεια, ένα ορθόδοξο Μοναστήρι; Σωματείο και Όμιλος «καθαρών» και «τελείων»; Ή κέντρο διανοουμένων και χώρος επιστημονικών ενασχολήσεων, όπως τα περιβόητα δυτικά «τάγματα»; Όχι.
«Ἰατρεῖον πνευματικόν» είναι κατά τους αγίους Πατέρες μας ένα μοναστήρι και ολόκληρη η Εκκλησία. Νοσοκομείο, που δέχεται όλους εμάς, τους πληγωμένους και αιμόφυρτους από τα πάθη και τις αμαρτίες, για να μας δώσει την υγεία, τη σωτηρία. Όπως κάθε Νοσοκομείο, έχει και η Εκκλησία γιατρούς και νοσοκόμους. Που ξέρουν να κάνουν σωστά τη διάγνωση της αρρώστιας μας και να δίνουν τα κατάλληλα φάρμακα για τη θεραπεία. Γιατροί και νοσοκόμοι στο «Γενικό Νοσοκομείο» της Εκκλησίας είναι οι Κληρικοί, οι πνευματικοί και γέροντες, οι μοναχοί και μοναχές, οι θεολόγοι και κήρυκες και γενικά όσοι ασχολούνται με την ποιμαντική διακονία της Εκκλησίας.
Η «αγωνία» του Αποστόλου Παύλου
Ο γιατρός κανονικά πρέπει να είναι ο ίδιος θεραπευμένος, για να μπορεί να οδηγήσει αποτελεσματικά στη θεραπεία. Αυτό σημαίνει ο λόγος του Χριστού μας: «Ἰατρέ, θεράπευσον σεαυτόν» (Λουκ. δ' 23), ή εκείνος του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου: «Καθαρθῆναι δεῖ πρῶτον καὶ εἶτα καθᾶραι». Βέβαια και ένας άρρωστος γιατρός μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία, αν όμως γνωρίζει την αρρώστια και βάσει των σπουδών του μπορεί να υποδείξει τα κατάλληλα φάρμακα. Αυτό συμβαίνει και με όσους Ποιμένες δεν βρίσκονται στην κατάσταση του φωτισμού, αλλά με τη συνεχή μελέτη των Αγ. Πατέρων (των γνησίων ιατρών της Εκκλησίας) γνωρίζουν την αρρώστιά μας και τη θεραπεία της. Ένας γιατρός όμως, που είναι ο ίδιος φανερά άρρωστος, δύσκολα μπορεί να πείσει και να κερδήσει την εμπιστοσύνη των ασθενών του.
Έτσι μπορούμε να καταλάβουμε, τι κάνει τον Απόστολο Παύλο να λέγει: «Δεν δίνουμε σε κανένα καμιά αφορμή προσκόμματος, για να μη δυσφημισθεί η διακονία μας. Αλλά ως υπηρέτες του Θεού συσταίνουμε τους εαυτούς μας σε κάθε τι, με τη μεγάλη μας υπομονή σε θλίψεις, σε ταλαιπωρίες, σε στερήσεις, σε μαστιγώσεις, σε φυλακίσεις, σε ταραχές, σε κόπους, σε αγρυπνία, σε πείνα...». Τα λόγια αυτά δεν σημαίνουν μια προσποιητή, εξωτερική εμφάνιση, αλλά γνησιότητα ζωής, που πηγάζει από τη συνείδηση, ότι ο διάκονος του Ευαγγελίου πρέπει όχι μόνο να φαίνεται, αλλά και να ΕΙΝΑΙ άνθρωπος του Θεού. Γιατί η ζωή του ή «δοξάζει» τον Θεό, ή συντελεί στο να «βλασφημείται το όνομα του Θεού» (Ῥωμ. β' 24) και να μη γίνεται δεκτό το Ευαγγέλιο, που κηρύσσει. Και δεν υπάρχει μεγαλύτερη τραγικότητα απ’ αυτή. Να απορρίπτεται το Ευαγγέλιο λόγω της αναξιότητας της δικής μας! Κάθε ατέλεια του διακόνου του Ευαγγελίου εκεί καταλήγει: να γίνεται λόγος για αδυναμία του ίδιου του Ευαγγελίου. Αυτά γνωρίζει ο Παύλος. Και γι’ αυτό έδινε τόση προσοχή στην πολιτεία του ανάμεσα στους Χριστιανούς. Είχε δικαίωμα να συντηρείται από τις εισφορές των πιστών (Λευϊτ. στ' 16). Εν τούτοις απέφευγε να κάνει χρήση των δικαιωμάτων του, όταν έβλεπε, πως υπάρχει κίνδυνος σκανδαλισμού. Δεν ζούσε σε βάρος των άλλων. Εργαζόταν (Πράξ. κ' 34), για να προσφέρει «αδάπανον» το Ευαγγέλιον (Α' Κορ. θ' 13-18). Γι’ αυτό και διεκήρυττε: «Αν κάποιο φαγητό, που τρώγω, σκανδαλίζει τον αδελφό μου, δεν θα φάγω κρέας ποτέ, για να μη γίνω αιτία να σκανδαλισθεί ο αδελφός μου»! Έδινε δε τόση σημασία στον σκανδαλισμό, έστω και αν είχε αυτός επιπόλαια ερείσματα, γιατί και ο Κύριος είπε: «Αλλοίμονο στον άνθρωπο εξ αιτίας του οποίου δημιουργείται σκάνδαλο» (Ματθ. ιη' 7). Και σ’ άλλο σημείο ομολογεί ο Παύλος, ότι «τα απέμενε όλα, για να μη φέρει κανένα εμπόδιο στο ευαγγέλιο του Χριστού» (Α' Κορ. θ' 12).
Ευκαιρία αυτοκριτικής
Πολύ συχνά, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, εμείς οι κληρικοί ομολογούμε, πως όλο και ανοίγει το χάσμα ανάμεσα σε μας και τον λαό μας. Πολλοί εύκολα σπεύδουν να αποδώσουν το πράγμα στην κακή διάθεση των άλλων και στην οργανωμένη αντιεκκλησιαστική εκστρατεία, που είναι πράγματι γεγονός. Η σημερινή όμως ομολογία του Αποστόλου μας βοηθεί να προχωρήσουμε σε μια γόνιμη αυτοκριτική. Δεν έχουμε παρά να δούμε τον ορθόδοξο κληρικό μέσα στην ιστορία μας. Στο Βυζάντιο και ιδιαίτερα στην Τουρκοκρατία. Τότε που ήταν ένα με τον υπόλοιπο λαό, που σήκωνε τον οποιονδήποτε σταυρό μαζί του, που πονούσε και υπέφερε μαζί του, που πέθαινε και ανασταινόταν μαζί του. Ο οποιοσδήποτε στρουθοκαμηλισμός και η συγκάλυψη αδυναμιών μας δεν είναι η ενδεδειγμένη λύση, αλλ’ η ειλικρινής αυτοκριτική και η ανάνηψη της συνειδήσεώς μας. Η επαναπόκτηση του αποστολικού ζήλου, που εκφράζεται με την ιερή αγωνία: Να μη μωμηθή (δυσφημισθεί) η διακονία μας!
Ο λόγος όμως του Παύλου αφορά όχι μονομερώς στους κληρικούς, αλλά και στα λαϊκά μέλη του Σώματος του Χριστού, σε κάθε πιστό. Όχι μόνο, γιατί και η δική τους ζωή γίνεται συχνά αφορμή σκανδάλου και μεταβάλλεται σε μαρτυρία αρνητική, που απωθεί και απομακρύνει. Αλλά και για ένα άλλο εξ ίσου ουσιαστικό λόγο. Γιατί συχνά χάνουν οι λαϊκοί τη συνείδηση, ότι κληρικοί και λαϊκοί αποτελούμε μιαν αδιάσπαστη ενότητα μέσα στην Εκκλησία, και διαχωρίζουν τον εαυτό τους από τους κληρικούς, δεχόμενοι αδιαμαρτύρητα και επαναλαμβάνοντας άκριτα τα επιδέξια διατυμπανιζόμενα, υπαρκτά και ανύπαρκτα σκάνδαλα του κλήρου. Συντελούν έτσι και αυτοί στη δυσφήμιση της διακονίας της Εκκλησίας, που δεν μπορεί να ταυτισθεί φυσικά με τους λίγους πραγματικούς σκανδαλοποιούς. Τα τυχόν σκάνδαλα κληρικών, αντί να χωρίζουν το πλήρωμα, πρέπει να το ενώνουν. Ο δε άμεσος παροπλισμός των σκανδαλοποιών είναι ανάγκη να συνοδεύεται από τον αγιοπνευματικό μας αγώνα, «ἵνα μὴ μωμηθῇ (εις το ελάχιστο) ἡ διακονία» της Εκκλησίας.
Πρωτ. Γ. Μεταλληνού, Κηρύγματα στα Αποστολικά Αναγνώσματα
