του κ. Δημητρίου Καππαή, Θεολόγου

Κάθε φορά που μας δίνεται η ευκαιρία να αναφερθούμε στους Κυπρίους αγίους η στη Νήσο των αγίων, όπως πολύ ορθά ονομάζεται η Κύπρος, ανατρέχουμε πίσω στους αιώνες όπου θα συναντήσουμε στο περίφημο Χρονικό του Λεόντιου Μαχαιρά (15ος αιώνας), την τιμητική για τον τόπο ονομασία που φαίνεται μέσα στην παράγραφο 13 του πιο πάνω έργου: «Χρήση εἶναι νά φουμίσουμε τήν ἁγία νῆσο καί ὅσον τη φουμίσω δέν θέλω πεῖν ψέματα». Το εγκώμιο αυτό της Κύπρου από τον Λεόντιο Μαχαιρά κατέστη σημείο αναφοράς για κάθε ειδικό ερευνητή πάνω στο θέμα της Κυπριακής Αγιολογίας αλλά και για κάθε Κύπριο, ο οποίος θέλει να αποτυπώσει την εκκλησιαστική εμπειρία που αποκομίζει κανείς στην Κύπρο μέσα από την τιμή των αγίων.
Η ονομασία αυτή που έδωσε ο Μαχαιράς στο νησί μας δεν μπορεί να θεωρηθεί υπερβολική ούτε φανταστική, γιατί αν ανατρέξουμε στο Κυπριακό Αγιολόγιο όπου παρουσιάζονται οι Κύπριοι άγιοι, θα διαπιστώσουμε πέραν πάσης αμφιβολίας ότι στο νησί μας από τους αποστολικούς χρόνους μέχρι τον καιρό του Μαχαιρά αλλά και κατά τους μετέπειτα αιώνες μέχρι σήμερα, έζησε και αγίασε ένας μεγάλος αριθμός αγίων, που όλοι μαζί συνθέτουν το Κυπριακό Αγιολόγιο. Σ’ αυτό τον κατάλογο που χαρακτηρίζεται από πολυποικιλότητα (τάξεις Αγίων, χρονικότητα, καταγωγή κ.λπ.), θα διαπιστώσει κανείς και τον ιδιαίτερο τρόπο σχέσεως των αγίων με την κοινωνία και τους πιστούς.
Στα ιερά χώματα της Κύπρου έζησαν και αγίασαν απόστολοι, (Βαρνάβας, Παύλος, Μάρκος, Τίμων), μάρτυρες, (Δημητριανός, Αριστοκλής, Αθανάσιος, οι δεκατρείς μάρτυρες μοναχοί της Μονής Καντάρας), ιεράρχες (Ηρακλείδιος, Μνάσων, Τυχικός, Σπυρίδωνας, Τύχων, Επιφάνιος Κωνσταντίας, Ιωάννης Ελεήμων, Λεόντιος Νεαπόλεως), όσιοι, (οι τριακόσιοι Αλαμάνοι άγιοι), νεομάρτυρες, (Μιχαήλ, Γεώργιος, Πολύδωρος, Φιλούμενος), γυναίκες αγίες (Φωτού, Ζηναΐδα και Φιλονίλλα, Μαύρα) κ.λπ.
Η παρουσία των αγίων κατά τις διάφορες περιόδους της ιστορίας της Κύπρου και της Εκκλησίας της, όπως και ο πολυποίκιλος εκκλησιαστικός, κοινωνικός, πολιτιστικός και πολιτικός τους ρόλος, λειτούργησε θετικά επηρεάζοντας άμεσα τη ζωή του λαού της Κύπρου.
Οι άγιοι αποτέλεσαν την παράκληση και την ελπίδα του λαού, είτε για καλύτερες μέρες στις δύσκολες ιστορικές συνθήκες, είτε για παρέμβαση του Θεού υπέρ των δεινοπαθούντων, είτε για τη μέλλουσα αιώνια ελπίδα της σωτηρίας, είτε ακόμα για παρηγορία από τις διάφορες επιδημίες που ενέσκυπταν κατά καιρούς, όπως χολέρα, ακρίδες, ξηρασία κ.λπ. που ταλαιπωρούσαν τον λαό.
Δυστυχώς όμως πολλοί από τους αγίους που έζησαν στον τόπο μας παρέμειναν άγνωστοι. Οι δύσκολες συνθήκες που πέρασε η Κύπρος με τις μακρές περιόδους της Λατινοκρατίας πρώτα, που δίωκε την Ορθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου και της Τουρκοκρατίας, ύστερα, που καταδυνάστευσε για αιώνες τον τόπο, συντέλεσαν ώστε η μνήμη των αγίων να περιπέσει στη λήθη με αποτέλεσμα να μην τιμάται η μνήμη τους. Ακόμη ένας μεγάλος αριθμός δεν έτυχεν της ανάλογης τιμής σε ολόκληρη την Κύπρο, αλλά παρέμεινε σε πολύ αυστηρά τοπικά πλαίσια.
Για τους λόγους αυτούς η Εκκλησία της Κύπρου καθιέρωσε τα τελευταία χρόνια την κοινή εορτή Πάντων των εν Κύπρω διαλαμψάντων Αγίων κατά την πρώτη Κυριακή του μηνός Οκτωβρίου. Ο λόγος της πιο πάνω ημερομηνίας είναι απλός. Μέσα στον μήνα αυτό έχουμε τις περισσότερες εορτές Κυπρίων αγίων όπως των αγίων: Θεοδώρου Ταμασέως, Ιωάννου του Λαμπαδιστή, Ερμογένη, Κενδέα, Πολυχρονίου, τριάκοντα εννέα οσίων, Ανδρονίκου και Αθανασίας, Ιωνά, Ζηναΐδας και Φιλονίλλας, Επικτήτου, Θεοσεβίου Αρσινοΐτου, Θεράποντος ιερομάρτυρος, Σαββίνου επισκόπου, Μνάσωνος, Ιλαρίωνος του Μεγάλου, Βαρνάβα και Ιλαρίωνος, Ευλαλίου, Πάππου επισκόπου Χύτρων, Διομήδους, Θεράποντος οσίου, Αριστοβούλου εκ των Ο Ἀποστόλων κ.ά. Με την εορτή αυτή μας δίνεται η ευκαιρία να τιμήσουμε όλους τους αγίους της Κύπρου, γνωστούς και αγνώστους, επιτελώντας έτσι το χρέος μας προς τους επώνυμους αλλά και ανώνυμους αγίους, που στήριξαν τούτο τον λαό, τούτο τον τόπο, σε κάθε εποχή και σε κάθε δυσκολία που αντιμετώπιζε.
Θα πρέπει να αναφέρουμε τέλος πως με αφορμή την κοινή εορτή των αγίων συντάχθηκε ειδική Ακολουθία πάντων των εν Κύπρω Αγίων, ιστορήθηκε κοινή εικόνα πάντων των εν Κύπρω διαλαμψάντων Αγίων, οικοδομήθηκε ναός προς τιμή τους και τέλος δόθηκε η ευκαιρία σε όλους μας να τιμήσουμε τους «δικούς» μας αγίους σ’ αυτή την ξεχωριστή ημέρα, επιτελώντας έτσι το χρέος μας απέναντί τους. Και ας μη ξεχνούμε πως τιμή ενός αγίου είναι η μίμηση της ζωής του. Ας τους μιμηθούμε!

(Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Παράκληση.
Διμηνιαία Ἔκδοσις Ἱερᾶς Μητροπόλεως Λεμεσοῦ, τεῦχος 68)

Twitter