του Αρχιμ. Ζαχαρία της Ι. Μονής Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ
Αν οι άγιοι Ευαγγελιστές τήρησαν σιγή για το μυστήριο της Αγίας Παρθένου, εκτός από λίγα λόγια που μας αναφέρει ο Ευαγγελιστής Λουκάς, τι να πούμε εμείς οι μηδαμινοί. Έτσι, η Αγία Παρθένος είναι το θαύμα του Θεού και είναι βέβαια ο καρπός και το αποκορύφωμα όλων των δικαίων όλης αυτής της γραμμής των αγίων της Παλαιάς Διαθήκης, το αποκορύφωμα της αγιότητας. Γεννήθηκε με θαυμαστό τρόπο και πολύ νεαρή σε ηλικία, τριών χρονών, αφιερώθηκε στον ναό του Θεού και έμεινε στα Άγια των Αγίων κι εκεί εδιδάσκετο τον νόμο και τους προφήτες από τους ιερείς του ναού. Κι εκεί έκανε μία μεγάλη ανακάλυψη η Αγία Παρθένος, σ’ αυτή τη νεαρή ηλικία, κατέβασε τον νου της στη βαθιά καρδιά της, ανακάλυψε τη βαθιά καρδιά και όπως λέει η Γραφή, «ο άνθρωπος δεν είναι τίποτε άλλο παρά καρδία βαθεία και αίσθησις θεϊκή και νοερά..». Και η Αγία Παρθένος κατεβάζοντας τον νου της στη βαθιά καρδιά της, εκεί συνάντησε και ενώθηκε με τον Θεό και με τη χάρη Του. Αλλά, γνώρισε, μας λέει ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, κι ένα άλλο μυστήριο, ενώθηκε και με όλο το γένος του Αδάμ. Αισθάνθηκε στην προσευχή Της, μέσα στην καρδία της την αχρειότητα, τη φθορά από την αμαρτία όλου του γένους των ανθρώπων κι εκεί τότε άρχισε μέσα στον ναό η προσευχή της μεσιτείας της για όλους τους ανθρώπους.
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, αναφέρει την Παναγία ως υπόδειγμα για τους ησυχαστές και ησυχαστές είναι εκείνοι οι ασκητές, που αγωνίζονται νύχτα - μέρα να περιορίσουν τον άυλο νου τους μέσα στο υλικό του σώματός τους. Είναι εκείνοι που προσπαθούν να επωάσουν την καρδία τους με το πνεύμα του Θεού, να περιφέρουν πάνω από την άβυσσο της καρδίας τους το πνεύμα του Θεού. Κι όπως στην αρχή της δημιουργίας το πνεύμα του Θεού επιφερόταν πάνω από την άβυσσο και ωοτόκησε όλη την ποικιλόμορφη δημιουργία του σύμπαντος, έτσι και οι ησυχαστές, όταν περιφέρουν το όνομα του Χριστού, που είναι αχώριστο από το πρόσωπό Του και την ενέργεια του προσώπου Του. Όταν το περιφέρουν πάνω από την άβυσσο της καρδίας τους, έρχεται μία στιγμή που γίνεται το άνοιγμα της καρδίας, η εκκόλαψη νέας ζωής. Η Αγία Παρθένος είχε επιτελέσει αυτό στην αιωνιότητα, είχε ανακαλύψει τη νέα ζωή μέσα από τα Άγια των Αγίων κι εκεί μεσίτευε για όλους τους ανθρώπους.
Κατά πρόνοια Θεού, έπεσε η προσοχή της στο χωρίο του Ησαΐα που λέει: «ἰδοὺ ἡ Παρθένος ἔξει ἐν γαστρι, καὶ τέξεται υἱὸν καὶ καλέσουσι τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουὴλ καὶ αὐτὸς σώσει τὸν λαὸ αὐτοῦ ἀπὸ τῶν ἀνομιῶν αὐτοῦ...». Και όπως κατά πρόνοια Θεού άναψε μία φλόγα μέσα της και όλο το είναι της Παναγίας, όλα τα νοήματά της μαζεύτηκαν σε έναν λόγο, σε μία μονολόγιστη ευχή με την οποία χτυπούσε την πόρτα του ουρανού αδιάλειπτα, αδιάκοπα. Και η προσευχή της ήταν όπως λέει η παράδοση, «αξίωσέ με Θεέ, Κύριε ο Θεός, να γίνω η υπηρέτρια εκείνης της γυναίκας που θα φέρει στον κόσμο τον Εμμανουήλ» και πάνω στη ζέση αυτής της προσευχής εμφανίστηκε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ και της λέγει: «όχι η υπηρέτρια, όχι η θεραπενής, αλλά η μητέρα του Εμμανουήλ». Με άλλα λόγια εταπείνωνε τον εαυτό Της και προφητικά εξεπλήρωνε τον νόμο, που έμελλε να θεσπίσει ο υιός Της, «ὁ ταπεινῶν ἐαυτὸν ὑψωθήσεται». Αυτή προφητικά είχε τοποθετήσει τον εαυτό της στην οδό του Κυρίου, που είναι η κατάβαση και μετά η ανάβαση υπεράνω των ουρανών. Κι επειδή τοποθέτησε τον εαυτό της στην οδό του Κυρίου κι όπως είπε ο Κύριος, «εγώ ειμί η οδός» βρήκε τον Κύριο και ενώθηκε με τον Κύριο και είπε ένα γενηθήτω και αυτό το γενηθήτω, όπου στην αρχή της δημιουργίας το γενηθήτω του λόγου του Θεού έφερε τα σύμπαντα στο είναι, έτσι και το γενηθήτω της Παναγίας κατέβασε τώρα τον δημιουργό στη γη. Βλέπουμε ότι είναι μεγάλο το θέμα της Αγίας Παρθένου. Κι όπως διαβλέπουμε από τα λόγια του Ευαγγελίου ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο επέβλεψε ο Ύψιστος επί την Αγία Παρθένο, επέβλεψε επί την ταπείνωση αυτής.
Κι αν δεν αγαπούσε τόσο πολύ η Αγία Παρθένος την παρθενία δεν θα μιλούσε, αλλά ο πόθος και η αγάπη της για την παρθενία και η ζωή που είχε μέσα στα Άγια των Αγίων, την ανάγκασαν να εκφέρει έναν μικρό λόγο: «πῶς ἔσται μοὶ τοῦτο, ἐπεῖ ἄνδρα οὐ γινώσκω;», πώς είναι δυνατό να γίνει αυτό, αφού δεν γνωρίζω άντρα; Όταν ο Αρχάγγελος έδωσε επεξηγήσεις στην Αγία Παρθένο ότι Πνεύμα Άγιο θα επέλθει σ’ αυτή: «Πνεῦμα Ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπί σε, καὶ δύναμις Ὑψίστου ἐπισκιάσει σοὶ», τότε η Αγία Παρθένος είπε το, «γένοιτο μοὶ κατὰ τὸ ρῆμα σου».
Έπρεπε όλα αυτά να εκπληρωθούν. Και συνέλαβε η Αγία Παρθένος και ο Ιωσήφ αγνοούσε το μυστήριο, γιατί η Αγία Παρθένος δεν μίλησε στον Ιωσήφ και τα σημάδια της κυήσεως γινόντουσαν με τον καιρό και πιο φανερά. Για την Αγία Παρθένο αυτό σήμαινε κίνδυνο θανάτου, διότι να συλλάβει ζωή χωρίς να είναι ύπανδρη εσήμαινε λιθοβολισμό, θάνατο με λιθοβολισμό. Γι’ αυτό και ο Ιωσήφ εταράττετο, διότι ήταν δίκαιος. Δεν ήθελε να πάρει στο σπίτι του μία που συνέλαβε χωρίς άνδρα.
Όμως το πρόσωπο της Αγίας Παρθένου ενέπνεε τέτοια ιερότητα και τέτοιο φόβο και τέτοια θεϊκή λάμψη και παρουσία που δεν θα τολμούσε, παρόλο που πέρασε ο λογισμός από τον νου του να την παραδειγματίσει, δεν θα τολμούσε να το κάνει αυτό. Γι’ αυτό ούτε το ένα κάνει ούτε το άλλο και αποφασίζει «λάθρα ἀπολύσαι αὐτὴν». Δηλαδή τοποθετεί τον εαυτό του πάνω από τον νόμο, λέει ο Άγιος Χρυσόστομος, και αυτό ήταν σημάδι του ανθρώπου που ήταν δίκαιος. Δίκαιος στη γλώσσα της γραφής σημαίνει τον άνθρωπο που ζει πάνω από τους νόμους της φύσεως και άγεται από το πνεύμα του Θεού. Και η Αγία Παρθένος κρατάει το μυστικό και δεν λέει τίποτε στον μνήστορα Ιωσήφ, παρόλο που ήταν ο πιο έμπιστος, ο πιο κοντινός της άνθρωπος στον οποίο εμπιστεύτηκε τη διαφύλαξη, την προστασία της παρθενίας Της. Ωστόσο, δεν ομιλεί για το μυστήριο, διότι τέτοιο γεγονός ήταν ανήκουστο. Κι άμα ακολουθήσουμε όλο τον βίο της Αγίας Παρθένου, θα δούμε ακριβώς αυτό το φαινόμενο, αυτό το μυστήριο της σιωπής της και στη χαρά και στον φόβο και στη λύπη. Για παράδειγμα την ημέρα της γεννήσεως του Κυρίου Ιησού ο ουρανός και η γη ενώνονται και οι Άγγελοι ανεβοκατεβαίνουν και ψάλλουν: «Ὡσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις», «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῶ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία». Οι ποιμένες έρχονται και διηγούνται το θαύμα στην Αγία Παρθένο, οι μάγοι έρχονται και προσφέρουν δώρα, δεν είχε λόγο και η Αγία Παρθένος να πανηγυρίζει μαζί με αυτούς; Ο Ευαγγελιστής λέγει ότι δεν είπε ούτε έναν λόγο, αλλά τα πάντα συνέβαλλε και διετήρει μέσα στην καρδιά της. Μετά όταν έφερε να παρουσιάσει τον Κύριο στον ναό, στο ιερό, και τους δέχτηκε ο Θεοδόχος Συμεών, και είπε αυτή τη φοβερή και απειλητική προφητεία στην Αγία Παρθένο ότι έμελλε να διέλθει την ψυχή της ρομφαία, η Παρθένος μένει ατάραχη. Είπε επίσης μεγάλους λόγους εκεί ότι Αυτός θα είναι η σωτηρία των εθνών, η δόξα του Ισραήλ, το φως και η αποκάλυψη του λαού του Θεού. Αυτά τα λόγια ήταν τεχνικοί όροι που εσήμαιναν ότι Αυτός είναι ο σαρκοφόρος Θεός, ο Σωτήρας του κόσμου, αυτός για τον οποίο μίλησαν οι προφήτες του Ισραήλ κι όμως ούτε σ’ αυτά η Αγία Παρθένος ανοίγει το στόμα της και ο Ευαγγελιστής επαναλαμβάνει ότι όλα τα ετήρει, τα εφύλαττε μέσα στην καρδιά της η Αγία Παρθένος. Την ίδια σιωπή τηρεί η Αγία Παρθένος την ημέρα της Σταυρώσεως του Κυρίου. Όταν ο Κύριος ανέβαινε τον Γολγοθά, γυναίκες λέει τον ακολουθούσαν και ήσαν οδυρόμενες και εκόπτοντο δηλαδή θρηνούσαν γι’ αυτό που επρόκειτο να συμβεί στον Χριστό κι ο Κύριος εστράφει προς τα πίσω και τις βλέπει να κλαίνε και τους λέει, μην κλαίτε για μένα, μάλλον να κλαίτε για σας τις ίδιες και για τα παιδιά σας. Ανέβηκαν στον Γολγοθά, σταυρώθηκε ο Κύριος και όπως μας διηγείται ο αυτόπτης μάρτυρας αυτής της σταυρώσεως, ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, η Παρθένος στεκόταν δίπλα στον Σταυρό, αλλά δεν αναφέρει ούτε κι ένα ρήμα της Αγίας Παρθένου, αλλά λέει ότι όλοι οι προπορευόμενοι και όλοι οι συμπαραγενόμενοι, αυτοί που ήρθαν να δουν μέχρι τέλος τι θα γίνει, δεν άντεχαν να βλέπουν τη θεωρία του Εσταυρωμένου, χτυπούσαν τα στήθη τους και έφευγαν. Ήταν τόσο λυπηρή αυτή η στιγμή, που κανένας δεν μπορούσε να την αντέξει, μόνο η Αγία Παρθένος στεκόταν στον Σταυρό εκείνη την ώρα που ο ήλιος αρνείτο να δώσει το φως του και τα μνημεία των νεκρών άνοιξαν και οι πέτρες ράγισαν και πολλά άλλα υπερφυσικά γεγονότα συνέβησαν εκείνη την ώρα. Και η Παρθένος στεκόταν με σιωπή, με σιγή δίπλα στον Σταυρό. Δεν είχε λύπη η Παρθένος, δεν είχε θλίψη στην καρδιά της; Σύμφωνα με τους λόγους των Αγίων μας, που λένε ότι, όσο μεγαλύτερη είναι η αγάπη, τόσο πιο οδυνηρός είναι ο πόνος στην καρδιά του ανθρώπου και η Αγία Παρθένος που είχε τη μεγαλύτερη αγάπη για τον υιό της και Θεό της τον Κύριο Ιησού, είχε τον πιο μεγάλο, τον πιο βαθύ πόνο. Κι όμως δεν πρόφερε λέξη, εβύθιζε το πέλαγος της θλίψεώς της μέσα στο πέλαγος της σιωπής, της ταπεινώσεως, της εμπιστοσύνης, της πίστεως ότι αυτός ο Υιός της μέλλει να αναστηθεί εκ των νεκρών. Και έμενε ασάλευτη η Αγία Παρθένος ως τέλειο σκεύος εκλογής. Έτσι, πρέπει να το έχουμε αυτό υπόψη μας και με σιωπή να παραδίδουμε τη ζωή μας στον Θεό, ώστε να έχει δύναμη. Αυτή η παράδοση της ζωής της Παναγίας στα κρίματα του Θεού, στην πρόνοια του Θεού, έδωσε σε αυτή τη δύναμη με ένα μόνο γενηθήτω που είπε η Αγία Παρθένος, να κατεβεί ο Δημιουργός πάνω στη γη.
(Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Παράκληση.
Διμηνιαία Ἔκδοσις Ἱερᾶς Μητροπόλεως Λεμεσοῦ, τεῦχος 79)
