Η πνευματική βία στην εποχή μας (Αποστολικό Ανάγνωσμα Κυριακής ΚΒ΄ Επιστολών)

(Γαλ. στ΄ 11-18)

Ἀδελφοί, ἴδετε πηλίκοις ὑμῖν γράμμασιν ἔγραψα τῇ ἐμῇ χειρί. Ὅσοι θέλουσιν εὐπροσωπῆσαι ἐν σαρκί, οὗτοι ἀναγκάζουσιν ὑμᾶς περιτέμνεσθαι, μόνον ἵνα μὴτῷ σταυρῷ τοῦ Χριστοῦ διώκωνται· οὐδὲ γὰρ οἱ περιτεμνόμενοι αὐτοὶ νόμον φυλάσσουσιν, ἀλλὰ θέλουσιν ὑμᾶς περιτέμνεσθαι ἵνα ἐν τῇ ὑμετέρᾳ σαρκὶ καυχήσωνται. Ἐμοὶ δὲ μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰμὴ ἐν τῷ σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾽Ιησοῦ Χριστοῦ, δι᾽ οὗ ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ. Ἐν γὰρ Χριστῷ Ἰησοῦ οὔτε περιτομή τι ἰσχύει οὔτε ἀκροβυστία, ἀλλὰ καινὴ κτίσις. Καὶ ὅσοι τῷ κανόνι τούτῳ στοιχήσουσιν, εἰρήνη ἐπ᾽ αὐτοὺς καὶ ἔλεος, καὶ ἐπὶ τὸν᾽Ισραὴλ τοῦ Θεοῦ. Τοῦ λοιποῦ κόπους μοι μηδεὶς παρεχέτω·  ἐγὼ γὰρ τὰ στίγματα τοῦ Κυρίου ᾽Ιησοῦ ἐν τῷ σώματί μου βαστάζω. ῾Η χάρις τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾽Ιησοῦ Χριστοῦ μετὰ τοῦ πνεύματος ὑμῶν,  ἀδελφοί·  ἀμήν. 

Ερμηνεία

Στις μέρες μας μετράνε πολύ τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τα δικαιώματα του πολίτη, τα δικαιώματα της γυναίκας, τα δικαιώματα των μειονοτήτων, τα δικαιώματα του παιδιού κ.λπ. Εν τούτοις θα έχετε παρατηρήσει πως περισσότερο από κάθε άλλη εποχή έχει εξαπολυθεί ένα κύμα βίας. Αεροπειρατείες, τρομοκρατία, ληστείες, βιασμοί γυναικών και μικρών παιδιών, ψυχολογική βία κι άλλα φαινόμενα επιβολής στην ανθρώπινη συνείδηση.

H πνευματική βία

Βέβαια δεν θα αναφερθούμε σ’ αυτή τη βία. Θα μιλήσουμε για τη βία εναντίον του εαυτού μας, του κακού και ράθυμου εαυτού μας και για την επίμονη προσπάθεια να ξεριζώσουμε τις αδυναμίες μας και να εξαγνίσουμε τον ψυχικό μας κόσμο, γράφει ένας σύγχρονος κληρικός. Ο Ιωάννης ο Καρπάθιος θα το πει αυτό χαρακτηριστικά. Πώς θα μπορέσουμε να νικήσουμε την αμαρτία που έχει προηγουμένως επιβληθεί στον εαυτό μας; Με τη χρήση βίας. Γιατί, λέγει, ο άνθρωπος κοπιάζει υπερβολικά και εκβιάζει την απώλειά του, αγωνιζόμενος πάντοτε να τοποθετεί τον λογισμό του επάνω προς την αγιοσύνη. Το να λύνουμε τη βία των παθών με την πνευματική βία δεν απαγορεύεται. Εμείς, λοιπόν, εισφέρουμε τη βία μιας προσπάθειας, αν και ασθενέστατης, και περιμένουμε έπειτα να μας έρθει η ενίσχυση από ψηλά, καθισμένοι στα Ιεροσόλυμα, δηλ. στην αδιάλειπτη προσευχή και στις άλλες αρετές.Επίσης ο Νείλος ο ασκητής γράφει· ο ταλαιπωρημένος άνθρωπος συνήθως στρέφεται πάντοτε σ’αυτά που τον βλάπτουν. Εμείς όμως ας καταπολεμήσουμε τη βία με τη βία. Γιατί αυτός που αγωνίζεται πρέπει να διορθώνει κάθε βρώμικη σκέψη, να οργίζεται προς τον εαυτό του και να επικαλείται το Ανώτερο ον, πριν ο λογισμός του πέσει σε αποχαύνωση και μαλθακότητα. Έτσι είναι απαραίτητο να λεπτύνει τη σάρκα του που πάχυνε, γιατί παχιά κοιλιά δεν μπορεί να γεννήσει λεπτό νου. Ο ίδιος ο άγιος κάνει λόγο για βία ευλαβικού ζήλου που νικάει τη βία της αδιαφορίας και της απερίγραπτηςαποχαύνωσης. Συνήθως μια συνήθεια αντικαθίσταταιαπό μια άλλη συνήθεια.

Πώς εκδηλώνεται η πνευματική βία;

Πώς εκδηλώνεται η βία αυτή κατά τον άγιο Μακάριο τον Αιγύπτιο; Να συμμορφώσουμε τον εαυτό μας στις εντολές του Θεού. Να μπούμε, λέγει ο άγιος, μέσα στην καρδιά μας και να κάνουμε πόλεμο εναντίον του Σατανά. Να μισήσουμε τον κακό εαυτό μας και την ψυχή μας (δηλ. τα πάθη με τα οποία ταυτίζεται η ψυχή μας). Η αμαρτία μπήκε μέσα στα κατάβαθα της ψυχής μας και μας έχει αλλοιώσει τον χαρακτήρα που μας χάραξε ο Θεός.

Να βάλουμε το θέλημά μας. Δεν αρκεί η χάρη, χρειάζεται και η δική μας θέληση. Να κάνουμε καλή χρήση της ελευθερίας μας (αγρυπνία, ανδρεία, σπουδή και ελευθερία). Η δυναστεία του αμαρτωλού εγώ δεν φεύγει εύκολα. Η χάρη του Θεού γίνεται ανενεργός χωρίς τη δική μας προσπάθεια και βία. Εάν ενεργήσει χωρίς το δικό μας αγώνα η χάρη του Θεού, τότε μπορεί να υψηλοφρονήσουμε και να πάθουμε ζημιές πνευματικές. Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος γράφει πως ο μοναχός είναι «βία φύσεως διηνεκής».

Είπε ένας Γέροντας· «Εάν ένας Μοναχός κοπιάζει δι’ ολίγας ημέρας, αμελεί δε κατόπιν και εκ νέου κοπιάζει και πάλιν αδιαφορεί, ο Μοναχός αυτός ποτέ του δεν κατορθώνει τίποτε, ούτε και αποκτά υπομονήν». Τα ίδια ισχύουν και για τους υπόλοιπους χριστιανούς.
Τα πνευματικά αγωνιστικά κίνητρα
Ποια είναι τα κίνητρα για να πολεμήσει κάποιος πνευματικά; Η ελπίδατης διορθώσεως. Να έχει ριζωμένη μέσα του την ελπίδα πως κάποτε ο Θεός θα τον λυτρώσει από τον αγώνα. «Εάν σήμερα δεν λυτρώθηκα, πάντως αύριο». Ο γεωργός σπέρνει με την ελπίδα κι ο πιστός αγωνίζεται «ἕως οὗ ἐλθὼν ὁ Κύριος οἰκήσῃ ἐν αὐτῷ ἐν πάσῃ αἰσθήσει καὶ ἐνεργείᾳ Πνεύματος», γράφει ο Πατερικός λόγος.

Η δύναμη των αγωνιζομένων είναι να μην μικροψυχήσουν στις αποτυχίες τους. Στην εποχή μας που όλοι επιζητούν την άνεση, ο λόγος για την αγία βία φαίνεται δυσάρεστος. Ποιο όμως έργο γίνεται χωρίς κόπο; Για τα υλικά φθείρουμε ακόμη και την υγεία μας. Για τα πνευματικά δεν πρέπει να βάλουμε κάποιο κόπο στη ζωή μας; Να μην περιποιούμαστε όλο τον εαυτούλη μας. «Ὁ θέλων εὐδοκιμῆσαι καὶ εὐαρεστῆσαι Χριστῷ ὀφείλει βιάζεσθαι ἑαυτὸν», κατά τους Πατέρες. Όλα αυτά θα μας επαναφέρουν απ’ τη νάρκη και θα μας οδηγήσουν στην εγρήγορση. «Ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν βιάζεται καὶ βιασταὶ ἁρπάζουσιν αὐτὴν» (Ματθ. 12,12).

Κανένας δεν νίκησε ακόμη και το παραμικρό πάθος ζώντας μέσα στη ραθυμία και στη ραστώνη. Κανείς ποτέ δεν μπήκε στη Βασιλεία των Ουρανών με άνεση. Όλοι βαστάζουμε τα στίγματα του Κυρίου επάνω μας, εάν αγωνιζόμαστε τον καλό αγώνα της πνευματικής ζωής. Μπορεί να φαίνεται πως ο αγώνας αυτός έχει μια σκληρότητα και μια τραχύτητα, και σήμερα μάλιστα που όλοι είμαστε μαλθακοί και μικρόψυχοι για αγώνες, φαίνεται και λίγο άχαρος. Παρ’όλα αυτά είναι απαραίτητη αυτή η ευλογημένη βία, για να κυριαρχήσουμε πάνω στα πάθη μας και στις αμαρτίες μας και να γίνουμε πνευματικοί άνθρωποι.

Αγαπητοί αδελφοί, ας ευχηθούμε να το καταλάβουμε όλοι μας και να αρχίσουμε να αγωνιζόμαστε για τη σωτηρία μας. Αμήν.

Μητροπ. Εδέσσης Ιωήλ, Ο επιούσιος Άρτος

Ο χάλκινος όφις (Ευαγγελικό Ανάγνωσμα Κυριακής Προ της Υψώσεως)

(Ιωα. γ΄ 13-17)

Εἶπεν ὁ Κύριος· Οὐδεὶς ἀναβέβηκεν εἰς τὸν οὐρανὸν εἰ μὴ ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς, ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου. Καὶ καθὼς Μωϋσῆς ὕψωσεν τὸν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὕτως ὑψωθῆναι δεῖ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων ἐν αὐτῷ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον. Οὕτως γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται ἀλλ΄ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον. Οὐ γὰρ ἀπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν εἰς τὸν κόσμον ἵνα κρίνῃ τὸν κόσμον, ἀλλ’ ἵνα σωθῇ ὁ κόσμος δι’ αὐτοῦ.

Στη θεολογική Του ομιλία με τον Νικόδημο ο Κύριος, για να κάνει πιστευτή τη διδασκαλία Του ανατρέχει στα περασμένα γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης. Δεν το έκανε αυτό τυχαίως. Ήθελε πρώτα-πρώτα να διδάξει τους ανθρώπους ότι έχουν συγγένεια τα παλαιά συμβάντα στην πρώτη Διαθήκη με τα νέα της δεύτερης και Καινής· και δεύτερο, για να τονίσει την εκουσιότητα του πάθους Του. Επειδή ο ίδιος το ήθελε, ανεβαίνει στον Σταυρό. Διηγείται, λοιπόν, μια παλαιά ιστορία. Όταν οι Εβραίοι περιπλανώντουσαν στην έρημο, είχαν πληγεί από τα δαγκώματα φιδιών, που έβγαιναν σε κείνη την περιοχή και πολλοί πέθαναν. Τότε ο Θεός διέταξε τον Μωυσή να κατασκευάσει ένα χάλκινο φίδι και να το στήσει ψηλά κι όποιος πληγωμένος αντίκριζε αυτό, σωζόταν, δηλαδή γιατρευόταν «καὶ ἐποίησε Μωυσῆς ὄφιν χαλκοῦν καὶ ἔστησεν αὐτὸν ἐπὶ σημείου, καὶ ἐγένετο ὅταν ἔδακνεν ὄφις ἄνθρωπον, καὶ ἐπέβλεπεν ἐπὶ τὸν ὄφιν τὸν χαλκοῦν καὶ ἔζη» (Ἀριθ. 21, 9).

Το σύμβολο και η πραγματικότητα

Ποια σχέση υπάρχει μεταξύ της συμβολικής αυτής πράξεως της Παλαιάς Διαθήκης και της σταυρικής θυσίας του Χριστού; Ο ιερός Χρυσόστομος κάνει την εξής παρατήρηση: «Πώς είναι δυνατό να πιστεύσει κάποιος στον εσταυρωμένο, όταν κι αυτός είναι κυριευμένος απ’ τον θάνατο; Έτσι μας οδηγεί στην παλαιά εκείνη ιστορία. Εάν οι Ιουδαίοι, που είχαν πληγωθεί από τα φίδια, βλέποντας το κρεμασμένο χάλκινο φίδι σωζόντουσαν, πολύ περισσότερο αυτοί που πιστεύουν στον εσταυρωμένο Υιό του Θεού θα απολαύσουν μεγαλύτερη ευεργεσία». Η σταύρωση του Χριστού έγινε από αγάπη προς τον άνθρωπο κι όχι εξαιτίας της αδυναμίας του Κυρίου μας. Γι’ αυτό «ὁ ἔμψυχος αὐτοῦ ναὸς σταυροῦται», ώστε όποιος πιστεύει σ’ Αυτόν να μη χάνεται, αλλά να έχει ζωή αιώνια (Ἰω. 3, 16).

Ένας σύγχρονος θεολόγος μάς λέγει πως ο χάλκινος όφις είναι τύπος του σταυρωθέντος Χριστού. Τύπος είναι μια άφθογγη προφητεία, ένα αντικείμενο ή ένα γεγονός ή μια πράξη της Παλαίας Διαθήκης, τα οποία «χωρίς λόγια» προφητεύουν ένα από τα μεγάλα πρόσωπα και γεγονότα της Καινής Διαθήκης. Εκεί ο παλαιός Ισραήλ, εδώ η Εκκλησία. Εκεί τα φίδια και το δηλητήριό τους, εδώ οι δυνάμεις του πονηρού και η αμαρτία. Εκεί ο σωματικός θάνατος, εδώ ο αιώνιος θάνατος. Εκεί ο χάλκινος όφις, εδώ ο εσταυρωμένος Χριστός. Εκεί πρόσκαιρη απαλλαγή απ’ τον θάνατο σ’ όσους προσέβλεπαν στο χάλκινο φίδι, εδώ αιώνια ζωή σ’ αυτούς που πιστεύουν στον Χριστό. Ο άγιος Θεοφύλακτος γράφει πως με την πίστη στο πρόσωπο του Χριστού, «τὸν ψυχικὸν ἐκφεύγομεν θάνατον».

Το δηλητήριο της αμαρτίας

Η αμαρτία είναι πικρή και ανθρωποκτόνος. Με πολλούς τρόπους δαγκώνει την ψυχή του ανθρώπου και εκχέει μέσα στη φύση μας τον ιό της φαυλότητας. Είναι άβυσσος πικρίας και εισέρχεται μέσα στα εσώτατα της ψυχής του ανθρώπου. Δηλητηριάζει τα νοήματα και τις πράξεις μας. Μας απομακρύνει απ’ τον Θεό και μας στερεί τη ζωή Του. Κανείς δεν μπορεί να νικήσει από μόνος του την ενέργεια της πολυειδούς αμαρτίας, εάν δεν βοηθήσει ο Θεός. Χρειαζόμαστε την άνωθεν επικουρία. Ο απόστολος Παύλος το λέγει αυτό καθαρά στην προς Ρωμαίους επιστολή του: «Ὁ Θεὸς τὸν ἐαυτοῦ υἱὸν πέμψας ἐν ὁμοιώματι σαρκὸς ἁμαρτίας καὶ περὶ ἁμαρτίας, κατέκρινε τὴν ἁμαρτίαν ἐν τῇ σαρκὶ» (8, 3), δηλαδή ο Χριστός πήρε το δικό μας σώμα, σταυρώθηκε και κατέκρινε την αμαρτία. Ο Κύριος έγινε πρόξενος σωτηρίας για τους ανθρώπους που θα πιστεύσουν σ’ Αυτόν. Μεγάλη είναι η αγάπη του Χριστού για τον άνθρωπο. Ο Χριστός ο αθάνατος, ο άναρχος, η απέραντη μεγαλοσύνη, εμάς που ήμασταν «γη και σποδός» και φορτωμένοι με μύρια αμαρτήματα, που συνεχώς δείχναμε την αγνωμοσύνη μας στον Θεό, μας αγάπησε πολύ και έδωσε τον εαυτό Του να σταυρωθεί για τη σωτηρία μας.

Ο δικός μας αγώνας

Ο πιστός χριστιανός κάνει έναν διαρκή αγώνα εναντίον της αμαρτίας, που έχει πολλές μορφές. Η διψυχία, η μνησικακία, οι πορνικές πράξεις, η έλλειψη αγάπης, ή μη επίγνωση των αμαρτιών μας και πολλά άλλα είναι τα δαγκώματα των πονηρών όφεων. Πολλοί από μας έχουμε προκαλέσει τον ψυχικό μας θάνατο και δεν τον καταλαβαίνουμε. Αντικρίζω τον εσταυρωμένο σημαίνει πως κάνω ανενέργητη την αμαρτία. Στο πρόσωπο του Κυρίου μας να στρέψουμε όλη την προσοχή μας και τον αγώνα μας, για να θεραπευθούμε.

Αγαπητοί αδελφοί, ας μην αφήσουμε την αμαρτωλή καλοπέραση και την ευμάρεια να μας δηλητηριάζουν. Η άσκηση και η σταύρωση των παθών μας, που γίνεται με τη βοήθεια του Χριστού, θα μας χαρίσει την εσωτερική μας ειρήνη και την αληθινή ζωή. Αμήν.

            Μητροπ. Εδέσσης Ιωήλ, Ο επιούσιος Άρτος

«Τα χρόνια που περνούμε είναι πολύ δύσκολα και πολύ επικίνδυνα, αλλά τελικά θα νικήση ο Χριστός»

 Ο περισσότερος κόσμος της εποχής μας είναι μορφωμένος κοσμικά και τρέχει  με την κοσμική μεγάλη ταχύτητα. Επειδή όμως του λείπει ο φόβος του Θεού – «αρχή  σοφίας φόβος Κυρίου» (Ψαλμ. 110, 10) –, λείπει το φρένο, και με ταχύτητα, χωρίς φρένο, καταλήγει σε  γκρεμό.  Οι  άνθρωποι  είναι  πολύ  προβληματισμένοι  και  οι  περισσότεροι  πολύ  ζαλισμένοι. Έχουν χάσει τον προσανατολισμό τους. Σιγά‐σιγά  κατευθύνονται προς  το να μην μπορούν να ελέγχουν τον εαυτό τους. Αν αυτοί που έρχονται στο Άγιον  Όρος είναι τόσο πολύ συγχυσμένοι, τόσο μπερδεμένοι, με τόσο άγχος , σκεφθήτε οι  άλλοι που είναι μακριά από τον Θεό, από την Εκκλησία, πώς θα είναι!  Και βλέπεις σε όλα τα κράτη φουρτούνα, ζάλη μεγάλη! Ο καημένος ο κόσμος – ο Θεός να βάλει το χέρι Του! – βράζει σαν την χύτρα ταχύτητος. Και οι μεγάλοι πώς τα  φέρνουν!  Μαγειρεύουν‐μαγειρεύουν,  τα  ρίχνουν  όλα  στην  χύτρα  ταχύτητος  και  σφυρίζει τώρα η χύτρα! Θα πεταχθή σε λίγο η βαλβίδα! Είπα σε κάποιον που είχε μία  μεγάλη θέση: «Γιατί μερικά πράγματα δεν τα προσέχετε; Τί θα γίνει;». «Πάτερ μου,  μου λέει, λίγο χιόνι ήταν πρώτα το κακό, τώρα έχει γίνει ολόκληρη χιονοστιβάδα.  Μόνο ένα θαύμα μπορεί να βοηθήση». Αλλά και με τον τρόπο που πηγαίνουν μερικοί  να βοηθήσουν την κατάσταση, κάνουν μεγαλύτερη την χιονοστιβάδα του κακού. Αντί  να λάβουν ορισμένα μέτρα για την παιδεία κ .λπ., κάνουν χειρότερα. Δεν κοιτάζουν  πώς να διαλύσουν αυτήν την χιονοστιβάδα, αλλά την κάνουν μεγαλύτερη. Βλέπεις, το  χιονάκι είναι λίγο στην αρχή. Αν κυλήση στον κατήφορο , γίνεται ένας σβώλος . Ο  σβώλος,  καθώς  μαζεύει  και  άλλο  χιόνι ,  ξύλα ,  πέτρες  κ .λπ.,  γίνεται  σιγά‐σιγά   μεγαλύτερος‐μεγαλύτερος, και τελικά γίνεται ολόκληρη χιονοστιβάδα . Έτσι και το  κακό λίγο‐λίγο έχει γίνει πια χιονοστιβάδα και κυλάει, τώρα θέλει βόμβα για να  σπάση.   – Αγωνιάτε, Γέροντα;   – Άχ , τί άσπρισαν τα γένια μου πρόωρα; Εγώ πονάω δυο φορές , μία , όταν  προβλέπω μία κατάσταση και φωνάζω, για να προλάβουμε ένα κακό που πρόκειται  να  γίνη,  και  μία ,  όταν  δεν  δίνουν  σημασία  –  ίσως  όχι  από  περιφρόνηση  –,  και  συμβαίνη  μετά  το  κακό  και  μου  ζητούν  τότε  την  συμπαράστασή  μου.  Τώρα  καταλαβαίνω τί τραβούσαν οι Προφήτες. Μεγαλύτεροι Μάρτυρες ήταν οι Προφήτες!  Πιό μεγάλοι Μάρτυρες από όλους τους Μάρτυρες, παρʹ όλου που δεν πέθαναν όλοι με  μαρτυρικό θάνατο. Γιατί οι Μάρτυρες για λίγο υπέφεραν, ενώ οι Προφήτες έβλεπαν  μία κατάσταση και υπέφεραν συνέχεια. Φώναζαν‐φώναζαν, και οι άλλοι τον χαβά  τους.  Και  όταν  έφθανε  η  ώρα  και  ερχόταν  η  οργή  του  Θεού  εξ  αιτίας  τους,  βασανίζονταν και εκείνοι μαζί τους . Τουλάχιστον όμως τότε τόσο έφθανε το μυαλό  των  ανθρώπων.  Άφηναν  τον  Θεό  και  προσκυνούσαν  τα  είδωλα.  Σήμερα  που  καταλαβαίνουν, είναι η μεγαλύτερη ειδωλολατρία. 

Δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι ο διάβολος βάλθηκε να καταστρέψη τα πλάσματα του Θεού. Έχει κάνει παγοινιά (Παγοινιά ή παγγεν(ε)ία (πάντες από κοινού, πάν το κοινόν) : εργασία την οποία αναλαμβάνουν όλοι μαζί οι αδελφοί μίας Μονής ή μίας Σκήτης.) , να καταστρέψη τον κόσμο. Λύσσαξε, γιατί άρχισε να μπαίνη στον κόσμο η καλή ανησυχία. Είναι πολύ αγριεμένος, γιατί γνωρίζει ότι είναι λίγη η δράση του (Βλ. Αποκ. 12, 12). Τώρα κάνει όπως ένας εγκληματίας πού, όταν τον κυκλώνουν, λέει: «Δεν έχω σωτηρία! Θα με πιάσουν!». και τα κάνει όλα γυαλιά‐καρφιά. Ή όπως οι στρατιώτες, που εν καιρώ πολέμου, όταν τελειώσουν τα πυρομαχικά, βγάζουν την λόγχη ή το σπαθί και ρίχνονται και ό,τι γίνει. Σού λέει: «Έτσι κι αλλιώς χαμένοι είμαστε, ας σκοτώσουμε όσο πιο πολλούς μπορούμε». Ο κόσμος καίγεται! Το καταλαβαίνετε; Έπεσε πολύς πειρασμός. Τέτοια πυρκαγιά έχει βάλει ο διάβολος, που ούτε όλοι οι πυροσβέστες αν μαζευθούν, δεν μπορούν να κάνουν τίποτε, αναγκάζονται οι άνθρωποι να στραφούν στον Θεό και να Τον παρακαλέσουν να ρίξη μία βροχή γερή, για να σβήση. Έτσι και για την πνευματική πυρκαγιά που άναψε ο διάβολος, μόνον προσευχή χρειάζεται, για να βοηθήση ο Θεός.