Σάββα Αλεξάνδρου

Ο Μέγας Αντώνιος, αναλύοντας την έννοια του Θεού, αναφέρει: «Ο Θεός είναι η ευτυχισμένη φύση, η υπερτέλεια τελειότητα, η πανέμορφη και καλοσυνάτη δημιουργική αιτία όλων των όντων». Επομένως ο Θεός προβάλλει στην Πατερική Γραμματεία ως η πηγή της ομορφιάς τόσο της ανθρώπινης όσο και των κτισμάτων ευρύτερα.
Anthropini omorfia k orthodoksiaΓια τους πατέρες της Εκκλησίας υπάρχουν δυο είδη ομορφιάς. Η σωματική και η ψυχική ή νοητική. Η Ορθοδοξία μας καταφάσκει και τις δυο όψεις της. Να τονίσουμε πως αυτή η αντίληψη σχετίζεται με τη θέση της Εκκλησίας περί του διφυούς του ανθρωπίνου προσώπου. Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος αναφέρει: «ο άνθρωπος είναι κράμα υλικό και πνευματικό. Είναι ύλη, διότι έχει σώμα θνητό αλλά είναι και πνεύμα, γιατί έχει ψυχή αθάνατη. Έτσι, λοιπόν, στο μεν σώμα αντιστοιχεί η σωματική ομορφιά και στην ψυχή, η ψυχική ομορφιά.
Μ’ αυτό το σκεπτικό ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος παρατηρεί: «ας μάθομεν τι είναι η σωματική ομορφιά και τι είναι η νοητή ομορφιά. Υπάρχει η ψυχή, υπάρχει και το σώμα. Δυο ουσίες υπάρχουν, υπάρχει η ομορφιά του σώματος και υπάρχει και η ομορφιά της ψυχής». Προχωρώντας δε αναφέρει: «Τι είναι η ομορφιά του σώματος; Φρύδι απλωμένο, όμορφο μάτι γελαστό, μάγουλο κόκκινο, χείλη πορφυρά, λαιμός όρθιος, μαλλιά κυματιστά, δάκτυλα μακριά, σώμα όρθιο».
Είναι χαρακτηριστικό πως για τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο η σωματική ομορφιά έχει να κάνει με τη φύση του ανθρώπου και όχι με την προαίρεσή του. Δηλαδή, πιο απλά, ο άνθρωπος γεννιέται όμορφος και δεν γίνεται. Λέει επιγραμματικά: «Τὸ κάλλος τῆς ὄψεως, φύσεως γίνεται καὶ οὐκ ἐκ προαιρέσεως». Γι’ αυτό τον λόγο ο μεγάλος αυτός πατέρας της Εκκλησίας μας αποφαίνεται: «η άσχημη γυναίκα, κι αν ακόμα καλλωπισθεί άπειρες φορές, δεν μπορεί να γίνει όμορφη στο σώμα», αφού τα έργα της φύσης είναι ακίνητα και δεν αλλάζουν. Αναλύοντας στη συνέχεια την ομορφιά της ψυχής λέει: «βλέπε εκείνη την ομορφιά ή καλύτερα άκουέ την, γιατί δεν μπορείς να τη δεις, γιατί είναι αόρατη». Ποια είναι η ομορφιά της ψυχής; Απαντά ο ιερός Χρυσόστομος: «Η σωφροσύνη, η επιείκεια, η ελεημοσύνη, η δικαιοσύνη, η συντριβή του νου». Αξίζει να σημειωθεί πως για την ορθόδοξη σκέψη ακόμα και το σωματικό κάλλος μπορεί να λειτουργήσει αναγωγικά. Δηλαδή μπορεί να υψώσει τον άνθρωπο προς τον Θεό. Ο άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης, ένας μεγάλος Ρώσος άγιος, αναφέρει ενδεικτικά: «Όταν αντικρίσεις μία ωραία κόρη ή έναν πολύ ωραίο νέο, αμέσως να ανυψωθείς προς την αγία ωραιότητα, την αιτία κάθε ωραιότητας, τον Θεό. Δόξασέ τον που από τον πηλό δημιουργεί τέτοια ομορφιά. Συλλογίσου την ωραιότητα των αγίων, των αγγέλων, της Μητέρας του Θεού που είναι στολισμένοι με τη Θεία Δόξα». Γι’ αυτό η ανθρώπινη ομορφιά ούτε θεοποιείται ούτε απολυτοποιείται στην Ορθοδοξία.
Για την ορθόδοξη θεολογική σκέψη πολλές φορές η ψυχική ομορφιά μπορεί να υπερκαλύψει τις σωματικές ατέλειες ενός ανθρώπου. Αντίθετα από μόνη της η σωματική ομορφιά, όταν δεν συνοδεύεται και από την ψυχική ομορφιά, πολλές φορές απωθεί.
Ο Στάρετς Σαμψών Σίβερς, ένας μεγάλος σύγχρονος ομολογητής της Ρωσίας, επισημαίνει: «Δεν υπάρχουν άσχημες κοπέλες. Μία κοπέλα που πραγματικά αγαπά τον Θεό φαντάζει όμορφη έστω κι αν ακόμα έχει πρόσωπο αλόγου». Σε ένα ανάλογο ύφος ο πατήρ Γεώργιος Σαβέλσκι, βιογράφος του αγίου Ιωάννου της Κροστάνδης, αναφέρει: «Ο άγιος είχε ένα συνηθισμένο πρόσωπο. Όμως η χάρη του Θεού που κατοικούσε μέσα του τον ομόρφυνε και τον έκανε να φαντάζει σαν επίγειος άγγελος».

Πηγή:isagiastriados.com