(Α΄ Τιμ. δ΄, 9-15)

Τέκνον Τιμόθεε, πιστὸς ὁ λόγος καὶ πάσης ἀποδοχῆς ἄξιος· εἰς τοῦτο γὰρ καὶ κοπιῶμεν καὶ ὀνειδιζόμεθα, ὅτι ἠλπίκαμεν ἐπὶ Θεῷ ζῶντι, ὅς ἐστι Σωτὴρ πάντων ἀνθρώπων, μάλιστα πιστῶν. Παράγγελλε ταῦτα καὶ δίδασκε. Μηδείς σου τῆς νεό- τητος καταφρονείτω, ἀλλὰ τύπος γίνου τῶν πιστῶν ἐν λόγῳ, ἐν ἀναστροφῇ, ἐν ἀγάπῃ, ἐν πνεύματι, ἐν πίστει, ἐν ἁγνείᾳ. Ἕως ἔρχομαι πρόσεχε τῇ ἀναγνώσει, τῇ παρακλήσει, τῇ διδασκαλίᾳ. Μὴ ἀμέλει τοῦ ἐν σοὶ χαρίσματος, ὃ ἐδόθη σοι διὰ προφητείας μετὰ ἐπιθέσεως τῶν χειρῶν τοῦ πρεσβυτερίου. Ταῦτα μελέτα, ἐν τούτοις ἴσθι, ἵνα σου ἡ προκοπὴ φανερὰ ᾖ ἐν πᾶσιν.

Ερμηνεία

Paulos apostolosΟ επίσκοπος Λεόντιος της πόλεως Νεαπόλεως της Κύπρου σ’ ένα σύγγραμμά του γράφει πως ο άνθρωπος παιδαγωγείται με τρεις τρόπους. Ο πρώτος είναι η συνείδηση του ανθρώπου, που είναι ικανή «προς διδασκαλίας υπόθεσιν» και μπορεί, σ’ αυτούς που είναι σπουδαίοι στην πνευματική ζωή και ο νους τους είναι διαρκώς στον Θεό, να τους συμβουλεύσει για τα καλά ή να τους αποτρέψει από τα εφάμαρτα. Ο δεύτερος είναι ο γραπτός νόμος του Θεού, που δόθηκε στους ταπεινότερους πνευματικά. Εάν με τους δύο αυτούς τρόπους δεν μπορεί κάποιος να ωφεληθεί, τότε οφείλει να ψάξει να βρει ζωντανά παραδείγματα αγίων, που θα του διεγείρουν μέσα του τον θείο πόθο και θα τον βοηθήσουν να αποτινάξει από πάνω του τον ύπνο της αμαρτίας. Ο απόστολος Παύλος γράφοντας στον μαθητή του Τιμόθεο, που ήταν επίσκοπος Εφέσου, τον προτρέπει να γίνει «τύπος», δηλ. ζωντανό παράδειγμα με τον λόγο, την πολιτεία του, την αγάπη, την πίστη και την καθαρή ζωή, στους πιστούς.
Στην εποχή μας, που οι άνθρωποι διέρχονται μια πολύ βαθιά πνευματική κρίση και προσπαθούν να βρουν κάποιο νόημα στη ζωή τους, με αποτέλεσμα να ειδωλοποιούν διάφορα πρόσωπα είτε από το χώρο της πολιτικής, είτε από το πεδίο της τέχνης ή και του αθλητισμού ή ακόμη από τον χώρο των ανατολικών θρησκειών, ο λόγος του Παύλου για τους πιστούς έχει μεγάλη επικαιρότητα. Οι άγιοι κάθε εποχής και μάλιστα οι άγιοι ποιμένες και καθοδηγητές μας, που ακολουθούσαν και μιμήθηκαν τον Χριστό, είναι ο «τύπος» των πιστών.
Ο πνευματικός καθοδηγητής
Ο προεστώς και καθοδηγητής των πιστών, δηλ. ο Επίσκοποςή ο Πρεσβύτερος, ο πνευματικός ή και εκείνος, που ασκείτο έργο του διδασκάλου, ο «τύπος» των πιστών, οφείλει να γίνει ο έμψυχος νόμος και όρος ευζωίας. «Δεῖξον ἐν σαυτω τὸ τῶν νόμων κατόρθωμα• ἔχε τὸν βίον μαρτυροῦν τα τῷ λόγω», παρατηρεί εύστοχα ο Θεοδώρητος Κύρου. Ο δικός του βίος θα είναι φωτεινό παράδειγμα τηρήσεως κάθε εντολήςτου Κυρίου, ώστε να μην αφήσει στους πιστούς καμιά αφορμή να νομίζουν πως κάποια εντολή τουΧριστού ισοδυναμεί προς τη μετάδοση της νέας ζωής, της αναγέννησης. Αυτό προϋποθέτει χειραγωγό έμπειρο και πνευματικό. «Όποιος αποστερεί τον τυφλό από τον χειραγωγό του, το ποίμνιο από τον ποιμένα του, τον περιπλανώμενο από τον οδηγό του, το νήπιο από τον πατέρα του, το πλοίο από τον κυβερνήτη του, προξενεί και στους δύο κινδύνους». Επίσης, «όποιος επιχειρήσει να παλέψειαβοήθητος με τα πονηρά πνεύματα, οπωσδήποτε θα θανατωθεί», λέγει χαρακτηριστικά ο άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης. Εάν κανόνας του Χριστιανισμού είναι η μίμηση τουΧριστού κατά την ανθρωπότητά του, όσο αναλογεί στην κλίση του καθενός, τότε αυτοί, που ο Θεός τους έχει εμπιστευθεί την καθοδήγηση των πολλών, οφείλουν να προάγουν με τις ενέργειές τους τουςασθενέστερους στην εξομοίωσητου Κυρίου, όπως ο απόστολος Παύλος τονίζει: «Μιμηταί μοῦ γίνεσθε, καθὼς καγῶ Χριστοῦ» (Α' Κορ. 11,1).
Ο πνευματικός καθοδηγητής είναι το αρχέτυπο της σωτηρίας των άλλων. Το όμμα της διάνοιάς του είναι καθαρό και αθόλωτο. Όσο πιο υψηλό αξίωμα έχει, τόσο πιο πολύ θα δώσει λόγο στον Θεό. Εφ’ όσον ο Θεός του έδωσε το χάρισμα αυτό, είναι προφανές πως πρέπει να το καλλιεργεί ως καλός οικονόμος. Να είναι διδάσκαλος απλανής και πνευματοφόρος στους λόγους, με τους οποίους θα συμφωνεί και η ζωή του.
Η αναγκαιότητα τουοδηγού στη ζωή μας
Το πρώτο, που πρέπει να επισημάνουμε, είναι να συνειδητοποιήσουμε την ανάγκη να ζήσουμε μέσα στην Εκκλησία με τη βοήθεια ενός πνευματικού οδηγού, που θα γίνει ο «τύπος» μας, δηλ. ο χειραγωγός μας. Είναι σπάνιο γεγονός να βρεις αγίους, που πρόκοψαν κατά Θεό χωρίς οδηγό. Βέβαια οφείλουμε να ομολογήσουμε πως δύσκολα θα βρούμε έναν άνθρωπο, που να έχει όλα τα χαρίσματα επάνω του. Σήμερα οι άνθρωποι ψάχνουν να βρουν «προγνώστες και προβλέπτες» για να κατηχηθούν με ασφάλεια στον βίο τους. Οι Πατέρες όμως της Εκκλησίας μας τονίζουν να μην αναζητούμε αυτούς, που έχουν αυτά τα χαρίσματα, αλλά ταπεινούς ανθρώπους, που θα μπορέσουν να θεραπεύσουν τις ασθένειες της ψυχής μας. Μπορούμε να σωθούμε και με συνετούς και μέτριους πνευματικά πατέρες. Τα χαρακτηριστικά, που τονίζει ο απόστολος Παύλος στον Τιμόθεο, μπορούμε να τα βρούμε και σε πολλούς πνευματικούς πατέρες της εποχής μας. Ο Θεός, όπως σχολιάζει ο ι. Χρυσόστομος, γι’ αυτό δεν μας έδωσε ως πνευματικούς δασκάλους αγγέλους, αλλά πήρε τους ποιμένες του απ’ τους ανθρώπους, ώστε όντας άνθρωποι να είναι πιο επιεικείς απέναντι στους ανθρώπους, γιατί κι αυτοί θα έχουν αμαρτήματα όπως όλοι οι άλλοι.
Τα πρότυπα της εποχής μας
Σήμερα στο κοινωνικό σύνολο τα πρότυπα των ανθρώπων στις συνειδήσεις των πιστών περνούν μια κρίση. Φτάσαμε στο σημείο να έχουμε πληθωρισμό ειδωλοποιημένων ηγετών, που η κοινή γνώμη τους θέλει άψογους και αναμάρτητους, που τους αντιγράφει ακόμη και στις λεπτομέρειες της ζωής τους, όπως π.χ.στις αθλητικές τους επιδόσεις. Μπορεί βέβαια να συμβεί και το αντίθετο. Άνθρωποι με ποικιλώνυμα πάθη και ελαττώματα να είναι παραδεκτοί και ανεκτοί από το πλήθος, που δεν ζητάει απ’αυτούς πολλά προσόντα. Υπάρχουν και άλλοι, οιοποίοι στον κόσμο αυτό δεν βλέπουν κανένα πρότυπο για μίμηση. Από τις τοποθετήσεις αυτές γεννήθηκαν οι αναρχικοί, οι φανατικοί οπαδοί του πολιτικού κόσμου, οι λάτρεις της σατανικής μουσικής, οι περιθωριακοί, οι ακόλουθοι των ανατολικών θρησκειών, οι χούλιγκανς των γηπέδων, οι ναρκομανείς, οι αδιάφοροι κι όλοι οι άλλοι πουυποκατέστησαν τον Θεό με κάποιο είδωλο της ταραγμένης εποχής μας.
Απέναντι σ’ όλους αυτούς η Εκκλησία μας προβάλλει τον άνθρωπο τουΘεού, τον «τύπο των πιστών», που βιώνει με βαθιά ταπείνωση τον Χριστό, που έχει υποστεί την καλή αλλοίωση, που είναι «σιωπών κήρυγμα», που περισσότερο πράττει και λιγότερο ομιλεί, που έχει γυμνασθεί στην ευσέβεια και γι’ αυτό μπορεί να εκπαιδεύσει κι άλλους (Α' Τιμ. 4,7). Ο άνθρωπος του Θεού μπορεί να είναι ο Επίσκοπος, ένας Ιερέας της ενορίας, ο Γέροντας κι ο ασκητής του μοναστηριού, ένας διδάσκαλος τουΕυαγγελίου.
Αγαπητοί αδελφοί, ας ψάξουμε να βρούμε άνθρωπο, που θα μας γίνει χειραγωγός προς τον Θεό. Ο Θεός δεν έχει αφήσει αμάρτυρο τον εαυτό του στην εποχή μας. Υπάρχουν και στα χρόνια μας άγιοι, «τύποι των πιστών». Αμήν.

Μητροπ. Εδέσσης Ιωήλ, Ο επιούσιος Άρτος