(Ἑβρ. ιγ΄, 17-21)

Ἀδελφοί, πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καὶ ὑπείκετε, αὐτοὶ γὰρ ἀγρυπνοῦσιν ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν ὡς λόγον ἀποδώσοντες, ἵνα μετὰ χαρᾶς τοῦτο ποιῶσι καὶ μὴ στενάζοντες, ἀλυσιτελὲς γὰρ ὑμῖν τοῦτο. Προσεύχεσθε περὶ ἡμῶν, πεποίθαμεν γὰρ ὅτι καλὴν συνείδησιν ἔχομεν, ἐν πᾶσι καλῶς θέλοντες ἀναστρέφεσθαι. Περισσοτέρως δὲ παρακαλῶ τοῦτο ποιῆσαι ἵνα τάχιον ἀποκατασταθῶ ὑμῖν. Ὁ δὲ Θεὸς τῆς εἰρήνης, ὁ ἀναγαγὼν ἐκ νεκρῶν τὸν ποιμένα τῶν προβάτων τὸν μέγαν ἐν αἵματι διαθήκης αἰωνίου, τὸν Κύριον ἡμῶν ᾽Ιησοῦν, καταρτίσαι ὑμᾶς ἐν παντὶ ἔργῳ ἀγαθῷ εἰς τὸ ποιῆσαι τὸ θέλημα αὐτοῦ, ποιῶν ἐν ἡμῖν τὸ εὐάρεστον ἐνώπιον αὐτοῦ διὰ ᾽Ιησοῦ Χριστοῦ, ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων· ἀμήν.

Η Εκκλησιαστική Εξουσία
Η Εκκλησία είναι ένας κόσμος, στον οποίο πρέπει να βασιλεύει η τάξη και η ειρήνη. Οι έριδες, οι διχοστασίες και τα σχίσματα αμαυρώνουν την εκκλησιαστική μας ζωή. Ο άνεμος της αναρχίας, που επικρατεί στην εποχή μας και επιχειρεί να σαρώσει τα πάντα, έχει επηρεάσει τις σχέσεις ποιμένων και ποιμαινομένων. Οι άνθρωποι είναι αγριεμένοι και επαναστατημένοι απέναντι σε κάθε εξουσία. Από τα νήπια μέχρι τους ενήλικες παρατηρείται μια προσπάθεια απελευθέρωσης από τα δεσμά των προϊσταμένων. Ο Ιερός Χρυσόστομος το είχε επισημάνει αυτό από πολύ ενωρίς λέγοντας• «κακὸν ἡ ἀναρχία πανταχοῦ καὶ πολλῶν ὑπόθεσις συμφορῶν». Βέβαια, για πολλούς η αναρχία είναι τρόπος ζωής με αποτέλεσμα να βιαιοπραγούν εναντίον άλλων ή να τους κακοποιούν άγρια και να καταστρέφουν την περιουσία τους. Η εκκλησιαστική όμως εξουσία δεν έχει την πηγή της σε κάποια φιλοσοφική ιδεολογία ή και οικονομική, που πιθανώς να ξεσηκώνει θύελλες και αμφισβητήσεις, αλλά σε ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, τον Θεάνθρωπο Χριστό. Ο Χριστός είναι ηγούμενος των ανθρώπων. Γι’ αυτό και ο Παύλος προτρέπει τους πιστούς να υπακούουν τους εκκλησιαστικούς προϊσταμένους τους, επειδή είναι τοποθετημένοι «οἱ τύπον Χριστοῦ» και φανερώνουν το μυστικό της παρουσίας του.
Η εξουσία του Χριστού
Πράγματι ο Χριστός είναι η πηγή της εκκλησιαστικής εξουσίας. Ο Κύριός μας έδωσε δείγματα ασκήσεως αυτής της εξουσίας. Για να σώσει το ανθρώπινο γένος ήλθε ο ίδιος στη γη και φόρεσε τη στολή της ταπεινώσεως, δηλ. την ανθρώπινη φύση. Έγινε στους ανθρώπους φίλος, πατέρας, αδελφός, νυμφίος, καθηγητής, ιατρός, ποιμένας και διδάσκαλος. Στους αρρώστους, που είχαν ανάγκη θεραπείας και δεν μπορούσαν να τον συναντήσουν, πήγαινε ο ίδιος και τους θεράπευε, όπως η περίπτωση του δαιμονισμένου των Γεργεσηνών. Πραγματοποιούσε τις μη αμαρτωλές επιθυμίες των ανθρώπων, περιόδευε τα χωριά και τις πόλεις «κύκλω» (Μαρκ. 6,6). Όπου ήταν ανάγκη, ήλεγξε την απιστία των ανθρώπων. Το πιο συγκινητικό όμως είναι, ότι κατέβηκε στον Άδη και ελευθέρωσε τους δεσμίους του διαβόλου και τους οδήγησε στον ουρανό.
Ο Νικόλαος ο Καβάσιλας έχοντας υπόψη του αυτά γράφει: «Κυβέρνησε έτσι σ’ όσους βασίλευσε, ώστε ήταν πιο προσηνής από φίλους, αλλά και πιο δίκαιος από τυράννους, πιο στοργικός από πατέρα, πιο οικείος από μέλη, πιο δίκαιος από τυράννους, πιο στοργικός από πατέρα, πιο οικείος από μέλη, πιο απαραίτητος κι από καρδιά. Όχι κάμπτοντάς τους με τον φόβο ή υποτάσσοντάς τους με δώρα, αλλ’ όντας αυτός μόνος η δύναμη της εξουσίας του και συνάπτοντας ο ίδιος τους υπηκόους του στον εαυτό του».
Η εξουσία αυτή του Χριστού, που προήλθε από το πάθος και την ταπείνωσή του, μετά την Ανάσταση εκφράζεται στα ίδια του τα λόγια- «Ἐδόθη μοὶ πᾶσα ἐξουσία ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς» (Ματθ. 28,18). Με απλούστερα λόγια θα λέγαμε πως ο Χριστός είναι ο κοινός Δεσπότης του ουρανού και της γης, αυτός, που στέκεται σαν πρότυπο για όλους τους εξουσιαστές και κυβερνήτες του κόσμου, αλλά κυρίως για τους ποιμένες της Εκκλησίας.
Η εξουσία των ποιμένων
Η εξουσία των εκκλησιαστικών ποιμένων είναι χάρισμα του Χριστού. Οι Ιερείς φανερώνουν το πρόσωπο του Χριστού στον κόσμο μέσα στο θειότατο μυστήριο της Ευχαριστίας. Οι Απόστολοι και οι διάδοχοί τους, Επίσκοποι, Πρεσβύτεροι και Διάκονοι, αρύονται τη δύναμη της Ιεροσύνης από την πηγή του Ιησού Χριστού. Η ιερή τάξη των ποιμένων είναι τάξη, που την έθεσε ο ίδιος ο Κύριος. Στην Εκκλησία υπάρχει το ιεραρχικό πολίτευμα. Οι Ιερείς και ο λαός. Οι ποιμένες και τα πρόβατα, αν και μπροστά στον Θεό όλοι είμαστε πρόβατα. Ο ίδιος ο Κύριος είπε στους Αποστόλους: «ὁ ἀκούων ὑμῶν ἐμοῦ ἀκούει, καὶ ὁ ἀθετῶν ὑμᾶς ἐμὲ ἀθετεῖ» (Λουκ. 10,16). Οι «Διαταγές των Αποστόλων» λέγουν πως ο Επίσκοπος είναι ο διάκονος του λόγου, ο φύλακας της γνώσεως, ο μεσίτης κατά την ώρα της λατρείας του Θεού και των πιστών, ο διδάσκαλος της ευσεβείας, μετά τον Θεό πατέρα μας, αυτός που δωρίζει το χάρισμα της υιοθεσίας, «οὗτος ἄρχων καὶ ἡγούμενος ὑμῶν». Οι ποιμένες κρατούν την ολκάδα της Εκκλησίας μακριά από τα αγριεμένα κύματα των αιρέσεων και της διαφθοράς. Είναι το «καλόν αρχέτυπον» για να το μιμηθούν οι πιστοί, που επιθυμούν να αποκτήσουν τους βασιλικούς χαρακτήρες της χάριτος. Η εξουσία των ποιμένων δεν αποβλέπει στις περιποιήσεις και τις τιμές του κόσμου, αλλά στη διακονία της σωτηρίας του λαού του Θεού. Γνωρίζουν οι ποιμένες τις ευθύνες τους και αγρυπνούν για τη σωτηρία των ανθρώπων, αφού μάλιστα θα δώσουν λόγο στον Θεό για το έργο τους.
Σχέσεις ποιμένων και ποιμαινομένων
Από τα αρχαία χρόνια της Εκκλησίας μέχρι τα τωρινά, οι σχέσεις πιστών και ποιμένων δεν ήταν πάντα αρμονικές. Πάντοτε υπήρχαν προστριβές και διαφορετικές απόψεις. Βέβαια ο λαός του Θεού είναι ο φύλακας της εκκλησιαστικής μας ζωής. Υποτίθεται πως ο λαός αυτός είναι καλλιεργημένος, έχει το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, εκκλησιαστική συνείδηση και γνωρίζει να διακρίνει την αλήθεια από το ψεύδος. Αρκετές φορές ο λαός στη μακραίωνη ιστορία της Εκκλησίας μας με την ευσέβειά του και τη σωστή επιμονή του συγκράτησε τους ποιμένες του από πολλών ειδών ολισθήματα. Θα ήταν όμως άδικο να μην αναφέρουμε και την άλλη πλευρά. Υπάρχουν περιπτώσεις και μάλιστα στον καιρό μας, που οι ποιμαινόμενοι υιοθετούν τρόπους και μεθόδους ξένες προς την παράδοση της Εκκλησίας, με σκοπό να φθείρουν την υπόληψη των ποιμένων. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης δεν είναι άμοιρα των ευθυνών αυτών. Πολλοί συμβουλεύουν, πολλοί υποδεικνύουν, πολλοί συκοφαντούν, πολλοί είναι πρόθυμοι να καταδικάσουν ή να αποδοκιμάσουν κάποιον κληρικό, αλλά λιγότεροι είναι αυτοί που θα υπακούσουν στη φωνή της Εκκλησίας και των ταγών της, σαν να υπακούουν στη φωνή του Χριστού. Κανενός η θέση δεν είναι τόσο λεπτή, όσο η θέση των ποιμένων της Εκκλησίας.
Το σωστό είναι οι μεν ποιμένες να είναι προσεκτικοί στη ζωή τους και Ορθόδοξοι στη διδασκαλία τους, για να υπηρετούν τη σωτηρία του λαού, οι δε πιστοί να είναι σοβαροί στις κρίσεις τους απέναντι στους ηγουμένους της πνευματικής μας ζωής. Δεν επιτρέπεται να εξουσιάζουν οι Ιερείς τον λαό, όπως οι κοσμικοί άρχοντες, και απαγορεύεται να αυθαδιάζουν και να επαναστατούν οι λαϊκοί μπροστά στους πατέρες τους, «ἁλυσιτελὲς γὰρ ὑμῖν τοῦτο» (Έβρ. 13,17), λέγει ο Παύλος.
Αγαπητοί αδελφοί, ας ευχηθούμε να επικρατήσει μέσα στην Εκκλησία το πατρικό πνεύμα των ηγητόρων, αλλά και το υπάκουο φρόνημα των πιστών, για να πορεύεται μέσα στη θάλασσα του κόσμου το πλοίο του Ιησού με ασφάλεια και βεβαιότητα σωτηρίας. Αμήν.

Μητροπ. Εδέσσης Ιωήλ, Ο επιούσιος Άρτος

Twitter