(Ἐφ. 4, 7-13)
Ἀδελφοί, ἑνὶ ἑκάστῳ ἡμῶν ἐδόθη ἡ χάρις κατὰ τὸ μέτρον τῆς δωρεᾶς τοῦ Χριστοῦ. Διὸ λέγει· ἀναβὰς εἰς ὕψος ᾐχμαλώτευσεν αἰχμαλωσίαν καὶ ἔδωκε δόματα τοῖς ἀνθρώποις. Τὸ δὲ ἀνέβη τί ἐστιν εἰ μὴ ὅτι καὶ κατέβη πρῶτον εἰς τὰ κατώτερα μέρη τῆς γῆς; Ὁ καταβὰς αὐτός ἐστι καὶ ὁ ἀναβὰς ὑπεράνω πάντων τῶν οὐρανῶν, ἵνα πληρώσῃ τὰ πάντα. Καὶ αὐτὸς ἔδωκε τοὺς μὲν Ἀποστόλους, τοὺς δὲ Προφήτας, τοὺς δὲ Εὐαγγελιστάς, τοὺς δὲ Ποιμένας καὶ Διδασκάλους, πρὸς τὸν καταρτισμὸν τῶν Ἁγίων εἰς ἔργον διακονίας, εἰς οἰκοδομὴν τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, μέχρι καταντήσωμεν οἱ πάντες εἰς τὴν ἑνότητα τῆς πίστεως καὶ τῆς ἐπιγνώσεως τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, εἰς ἄνδρα τέλειον, εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ.
Ερμηνεία
Ο Ιησούς Χριστός, αγαπητοί αδελφοί, είναι «των αγαθών η ακροτάτη κορυφή», σύμφωνα με κάποιον Πατέρα της Εκκλησίας μας. Είναι ο ανεκλάλητος θησαυρός των ανθρώπων, ο μαργαρίτης ο αγοραζόμενος από τους πιστούς (Ματθ. 13,31), η Βασιλεία των Ουρανών, που κρύπτεται μέσα μας (Ἰω. 1,26), είναι ο μεγάλος ευεργέτης μας. Ο Θεός ουδέποτε έπαυσε να ευεργετεί τους ανθρώπους και φυσικά ουδέποτε θα σταματήσει να δείχνει την αγάπη και το φιλάγαθό του απέναντι στα πλάσματά του. Εάν μας είχε εγκαταλείψει στο έλεος των περιστάσεων και του διαβόλου και ήμασταν έρημοι της προστασίας του, τότε δεν θα άξιζε να ονομάζεται Πατέρας και Δημιουργός μας. Επειδή όμως είναι μεγαλόδωρος και φιλάνθρωπος Δεσπότης «ἑνί ἑκάστῳ ἡμῶν» (Ἐφ. 4,4), όπως λέγει σήμερα ο Παύλος στο αποστολικό ανάγνωσμα, μας δώρισε τη Χάρη του. Η Χάρη δόθηκε ανάλογα με την πίστη μας στο πρόσωπο του Χριστού. Αφού έλαβε την πίστη των ανθρώπων ο Σωτήρας, τους δώρισε τα χαρίσματα.
Ο Απόστολος, για να μας δείξει τον τρόπο, που ο Κύριος μοίρασε τα διάφορα χαρίσματα, χρησιμοποιεί δύο παραστατικές εικόνες, που είναι δείγματα της μεγάλης φιλανθρωπίας του.
Κατέβηκε στα κατώτερα μέρη της γης
Ο Χριστός ταπείνωσε τον εαυτό του. Η άκρα ταπείνωση του Χριστού δεν σταματά στη σταυρική θυσία, αλλά συνεχίζεται με την κάθοδο του στον Άδη. Η είσοδος του Χριστού στον Άδη δημοσιεύει τη θεία αγάπη του για τον άνθρωπο. Ό,τι έκανε για μας ο Κύριος, το έκανε από υπερβολική αγάπη. Άδης ανθρωπομορφικά είναι ο κατώτερος λάκκος, τα κατώτερα μέρη της γης, η επιλελησμένη γη, η πάνδημη φυλακή των ψυχών των ανθρώπων, που μέσα της φιλοξενούσε αδιάκριτα καλούς και κακούς. Ο Άδης ήταν το τελευταίο κακό, που προήλθε από την αμαρτία μας. Θεολογικά θα μπορούσαμε να πούμε πως Άδης είναι μια κατάσταση των ψυχών, που, ενώ είχαν ύπαρξη, δεν είχαν ζωή. Στερούνταν τις ζωοποιές ενέργειες του Θεού. Ο Κύριος, ο Καλός Ποιμένας, ψάχνοντας να βρει τα χαμένα του πρόβατα κατέβηκε μέχρι τον Άδη και κήρυξε στα «ἐν φυλακὴ πνεύματα» (Α' Πέτρ. 3,19). Ο Χριστός στον Άδη κατέβηκε μόνος του και ανέβηκε φέρνοντας πολλούς. Άδειασε τα ταμεία του Άδη, άρπαξε τον παράνομο πλούτο του διαβόλου, δηλ. τις ψυχές, διέλυσε το βασίλειο του πονηρού. Η φιλανθρωπία του Χριστού για μας τον παρακινεί να συμμετάσχει σ’ όλο τον ανθρώπινο πόνο μας, χωρίς μάλιστα να του το ζητήσουμε. Ο Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης γράφει, «εκείνους, που με απάτη ο εχθρός ηχμαλώτευσε, αυτούς ο Χριστός από την τυραννίδα του αντηχμαλώτευσε», δηλ. μας έκανε αιχμαλώτους της αγάπης του.
Ανέβηκε υπεράνω πάντων των ουρανών
Η πρώτη εικόνα της φιλανθρωπίας του Κυρίου είναι ότι για χάρη μας κατέβηκε στα κατώτερα μέρη της γης. Η δεύτερη εικόνα είναι πως μας ανέβασε πιο πάνω απ’ τους ουρανούς. Όταν κατέβηκε ο Λόγος στη γη, κατέβηκε ως Θεός, που οικειοποιήθηκε την ανθρώπινη φύση, ενώ, όταν ανέβηκε στον ουρανό, ανέβηκε ως Θεάνθρωπος. Ανέβηκε και κάθισε στα δεξιά του Πατέρα του, σε θρόνο βασιλικό πιο πάνω από τον αγγελικό κόσμο. Ενθρόνισε στο πρόσωπό του τον άνθρωπο στον ουρανό και έτσι πραγματοποιήθηκε ο πρώτος στόχος του Θεού, να ενωθεί το κτίσμα με το Δημιουργό σε ένα πρόσωπο, του Ιησού Χριστού. Κατέβηκε φέρνοντας Πνεύμα άγιο και ανέβηκε φέρνοντας σώμα άγιο. Αντί να τιμωρήσει τον αποστάτη άνθρωπο, τον ανέβασε πάρα πολύ ψηλά και του έδωσε την πρώτη ευγένειά του. Πολύ χαρακτηριστική είναι η παρατήρηση σ’ αυτό το σημείο του αγίου Μαξίμου του ομολογητή: «Ο Ιησούς Χριστός, αυτός που έχει περάσει τους ουρανούς και κάθεται πιο πάνω απ’ αυτούς, όσους τον ακολουθούν με την πράξη και τη θεωρία, τους μεταβιβάζει και τους μεταθέτει από τα κατώτερα στα ανώτερα και από τις καταστάσεις αυτές σε πιο υψηλές ανάλογα με το βαθμό της θεώσεως, που έχει κάθε άνθρωπο». Ο Χριστός χαρίζει «δόγματα» στους ανθρώπους και εδώ στη γη και στον ουρανό.
Έδωσε δόματα στους ανθρώπους
Τα δόματα, που έδωσε ο Θεός στους ανθρώπους είναι τα χαρίσματα. Τα χαρίσματα έχουν την πηγή και την αιτία τους στον Χριστό. Δεν υπάρχει άνθρωπος, που να μην έχει κάποια δωρεά του Κυρίου. Όλοι έχουμε κοινά χαρίσματα, όπως το Βάπτισμα, τη θεία Ευχαριστία, τον πόθο της σωτηρίας, τη Βασιλεία του Θεού κ.ά., όπως και κάθε ένας από μας έχει και κάποια ιδιαίτερα, όπως επιστήμη, κυβερνητική εξουσία, περιουσία, ακλόνητη υγεία, ιερατικά αξιώματα, χαρίσματα λόγου ή ελεημοσύνης. Τα χαρίσματα μπορεί να φαίνονται άνισα, αλλά ποτέ άδικα. Είναι δοσμένα ανάλογα με την πίστη και τη δύναμη που έχουμε.
Ο άγιος Συμεών λέγει πως όλοι οι άνθρωποι πήραμε χαρίσματα. Από μας εξαρτάται τα χαρίσματα να γίνουν αρετές. Ο πλούσιος να γίνει ελεήμων. Ο κυβερνήτης επιεικής, ο επιστήμων ταπεινός, ο υγιής προσεκτικός. Αυτό προϋποθέτει ένα διά βίου προσωπικό αγώνα.
Σε κανέναν από μας δεν δόθηκαν όλα τα χαρίσματα, για να μη νομίσει πως η Χάρη του Θεού είναι φυσικό του ιδίωμα. Μόνον ο Χριστός ως άνθρωπος είχε όλες τις δωρεές και τα χαρίσματα της θεότητος.
Επίσης, όπως στο σώμα του άνθρωπου υπάρχουν διάφορα μέλη, έτσι και στην Εκκλησία υπάρχουν άνθρωποι με διαφορετικά χαρίσματα. Όπως κανείς από μας δεν θεωρεί σπουδαία μέλη μόνο την καρδιά ή τον εγκέφαλο, ενώ θεωρεί άχρηστα τα χέρια, έτσι και στην Εκκλησία το κάθε μέλος, το κάθε χάρισμα έχει τον σκοπό του στο μυστικό σώμα του Χριστού. Όλα είναι για τον καταρτισμό των Αγίων και την ενότητα των πιστών. Όσο πιο πολλά χαρίσματα και μεγαλύτερα έχει κανείς, τόσο περισσότερες είναι και οι ευθύνες του. Απ’ όσα πήραμε θα μας ζητηθούν τα διπλάσια. Ο Θεός δεν θα μας ζητήσει ευθύνες για κείνα που δεν κάναμε, αλλά για κείνα, που μπορούσαμε να κάνουμε και δεν πραγματοποιήσαμε.
Αγαπητοί αδελφοί, όλοι μας έχουμε πάρει από τον Θεό χαρίσματα. Άλλος λίγα κι άλλος πολλά. Αυτό φανερώνει και τη φιλανθρωπία του Θεού. Ο Θεός εξακολουθεί αμείωτα να μας ευεργετεί. Ας καλλιεργήσουμε τις δωρεές του, ώστε να είμαστε ζωντανά και υπεύθυνα μέλη της Εκκλησίας του. Αμήν.
Μητροπ. Εδέσσης Ιωήλ, Ο επιούσιος Άρτος
