(Ιωα. γ΄ 13-17)
Εἶπεν ὁ Κύριος· Οὐδεὶς ἀναβέβηκεν εἰς τὸν οὐρανὸν εἰ μὴ ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς, ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου. Καὶ καθὼς Μωϋσῆς ὕψωσεν τὸν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὕτως ὑψωθῆναι δεῖ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων ἐν αὐτῷ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον. Οὕτως γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται ἀλλ΄ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον. Οὐ γὰρ ἀπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν εἰς τὸν κόσμον ἵνα κρίνῃ τὸν κόσμον, ἀλλ’ ἵνα σωθῇ ὁ κόσμος δι’ αὐτοῦ.
Στη θεολογική Του ομιλία με τον Νικόδημο ο Κύριος, για να κάνει πιστευτή τη διδασκαλία Του ανατρέχει στα περασμένα γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης. Δεν το έκανε αυτό τυχαίως. Ήθελε πρώτα-πρώτα να διδάξει τους ανθρώπους ότι έχουν συγγένεια τα παλαιά συμβάντα στην πρώτη Διαθήκη με τα νέα της δεύτερης και Καινής· και δεύτερο, για να τονίσει την εκουσιότητα του πάθους Του. Επειδή ο ίδιος το ήθελε, ανεβαίνει στον Σταυρό. Διηγείται, λοιπόν, μια παλαιά ιστορία. Όταν οι Εβραίοι περιπλανώντουσαν στην έρημο, είχαν πληγεί από τα δαγκώματα φιδιών, που έβγαιναν σε κείνη την περιοχή και πολλοί πέθαναν. Τότε ο Θεός διέταξε τον Μωυσή να κατασκευάσει ένα χάλκινο φίδι και να το στήσει ψηλά κι όποιος πληγωμένος αντίκριζε αυτό, σωζόταν, δηλαδή γιατρευόταν «καὶ ἐποίησε Μωυσῆς ὄφιν χαλκοῦν καὶ ἔστησεν αὐτὸν ἐπὶ σημείου, καὶ ἐγένετο ὅταν ἔδακνεν ὄφις ἄνθρωπον, καὶ ἐπέβλεπεν ἐπὶ τὸν ὄφιν τὸν χαλκοῦν καὶ ἔζη» (Ἀριθ. 21, 9).
Το σύμβολο και η πραγματικότητα
Ποια σχέση υπάρχει μεταξύ της συμβολικής αυτής πράξεως της Παλαιάς Διαθήκης και της σταυρικής θυσίας του Χριστού; Ο ιερός Χρυσόστομος κάνει την εξής παρατήρηση: «Πώς είναι δυνατό να πιστεύσει κάποιος στον εσταυρωμένο, όταν κι αυτός είναι κυριευμένος απ’ τον θάνατο; Έτσι μας οδηγεί στην παλαιά εκείνη ιστορία. Εάν οι Ιουδαίοι, που είχαν πληγωθεί από τα φίδια, βλέποντας το κρεμασμένο χάλκινο φίδι σωζόντουσαν, πολύ περισσότερο αυτοί που πιστεύουν στον εσταυρωμένο Υιό του Θεού θα απολαύσουν μεγαλύτερη ευεργεσία». Η σταύρωση του Χριστού έγινε από αγάπη προς τον άνθρωπο κι όχι εξαιτίας της αδυναμίας του Κυρίου μας. Γι’ αυτό «ὁ ἔμψυχος αὐτοῦ ναὸς σταυροῦται», ώστε όποιος πιστεύει σ’ Αυτόν να μη χάνεται, αλλά να έχει ζωή αιώνια (Ἰω. 3, 16).
Ένας σύγχρονος θεολόγος μάς λέγει πως ο χάλκινος όφις είναι τύπος του σταυρωθέντος Χριστού. Τύπος είναι μια άφθογγη προφητεία, ένα αντικείμενο ή ένα γεγονός ή μια πράξη της Παλαίας Διαθήκης, τα οποία «χωρίς λόγια» προφητεύουν ένα από τα μεγάλα πρόσωπα και γεγονότα της Καινής Διαθήκης. Εκεί ο παλαιός Ισραήλ, εδώ η Εκκλησία. Εκεί τα φίδια και το δηλητήριό τους, εδώ οι δυνάμεις του πονηρού και η αμαρτία. Εκεί ο σωματικός θάνατος, εδώ ο αιώνιος θάνατος. Εκεί ο χάλκινος όφις, εδώ ο εσταυρωμένος Χριστός. Εκεί πρόσκαιρη απαλλαγή απ’ τον θάνατο σ’ όσους προσέβλεπαν στο χάλκινο φίδι, εδώ αιώνια ζωή σ’ αυτούς που πιστεύουν στον Χριστό. Ο άγιος Θεοφύλακτος γράφει πως με την πίστη στο πρόσωπο του Χριστού, «τὸν ψυχικὸν ἐκφεύγομεν θάνατον».
Το δηλητήριο της αμαρτίας
Η αμαρτία είναι πικρή και ανθρωποκτόνος. Με πολλούς τρόπους δαγκώνει την ψυχή του ανθρώπου και εκχέει μέσα στη φύση μας τον ιό της φαυλότητας. Είναι άβυσσος πικρίας και εισέρχεται μέσα στα εσώτατα της ψυχής του ανθρώπου. Δηλητηριάζει τα νοήματα και τις πράξεις μας. Μας απομακρύνει απ’ τον Θεό και μας στερεί τη ζωή Του. Κανείς δεν μπορεί να νικήσει από μόνος του την ενέργεια της πολυειδούς αμαρτίας, εάν δεν βοηθήσει ο Θεός. Χρειαζόμαστε την άνωθεν επικουρία. Ο απόστολος Παύλος το λέγει αυτό καθαρά στην προς Ρωμαίους επιστολή του: «Ὁ Θεὸς τὸν ἐαυτοῦ υἱὸν πέμψας ἐν ὁμοιώματι σαρκὸς ἁμαρτίας καὶ περὶ ἁμαρτίας, κατέκρινε τὴν ἁμαρτίαν ἐν τῇ σαρκὶ» (8, 3), δηλαδή ο Χριστός πήρε το δικό μας σώμα, σταυρώθηκε και κατέκρινε την αμαρτία. Ο Κύριος έγινε πρόξενος σωτηρίας για τους ανθρώπους που θα πιστεύσουν σ’ Αυτόν. Μεγάλη είναι η αγάπη του Χριστού για τον άνθρωπο. Ο Χριστός ο αθάνατος, ο άναρχος, η απέραντη μεγαλοσύνη, εμάς που ήμασταν «γη και σποδός» και φορτωμένοι με μύρια αμαρτήματα, που συνεχώς δείχναμε την αγνωμοσύνη μας στον Θεό, μας αγάπησε πολύ και έδωσε τον εαυτό Του να σταυρωθεί για τη σωτηρία μας.
Ο δικός μας αγώνας
Ο πιστός χριστιανός κάνει έναν διαρκή αγώνα εναντίον της αμαρτίας, που έχει πολλές μορφές. Η διψυχία, η μνησικακία, οι πορνικές πράξεις, η έλλειψη αγάπης, ή μη επίγνωση των αμαρτιών μας και πολλά άλλα είναι τα δαγκώματα των πονηρών όφεων. Πολλοί από μας έχουμε προκαλέσει τον ψυχικό μας θάνατο και δεν τον καταλαβαίνουμε. Αντικρίζω τον εσταυρωμένο σημαίνει πως κάνω ανενέργητη την αμαρτία. Στο πρόσωπο του Κυρίου μας να στρέψουμε όλη την προσοχή μας και τον αγώνα μας, για να θεραπευθούμε.
Αγαπητοί αδελφοί, ας μην αφήσουμε την αμαρτωλή καλοπέραση και την ευμάρεια να μας δηλητηριάζουν. Η άσκηση και η σταύρωση των παθών μας, που γίνεται με τη βοήθεια του Χριστού, θα μας χαρίσει την εσωτερική μας ειρήνη και την αληθινή ζωή. Αμήν.
Μητροπ. Εδέσσης Ιωήλ, Ο επιούσιος Άρτος
