Δημήτριου Χ. Καππαή
Δρος Θεολογίας
Ὁ Ἅγιος Λεόντιος γεννήθηκε γύρω στό 590 μ.Χ.67 στή Νεάπολη. Ἀπό μικρός ἀκολούθησε τό δρόμο τοῦ Θεοῦ. Μελετοῦσε καθημερινά καί συνάμα βοηθοῦσε τούς συνανθρώπους του σέ ὅ,τι τόν χρειάζονταν. Ἡ ἀγάπη του αὐτή πρός τό συνάνθρωπό του, ἀλλά καί πρός τό Θεό, τόν ὁδήγησε στίς τάξεις τοῦ κλήρου.
Ὅπως εἶναι γνωστό ὁ Ἅγιος εἶχε τήν εὐλογία ἀπό τό Θεό νά γνωρίσει τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Ἐλεήμονα καί νά γίνει μαθητής του. Ἀπό αὐτόν ὁ Λεόντιος πῆρε πολλά παραδείγματα σχετικά μέ τήν ἐλεημοσύνη, τή φιλανθρωπία ἀλλά καί τήν ὁλοκληρωτική ἀγάπη πρός τό Θεό. Βλέποντας τόν Ἅγιο Ἰωάννη ὁ Λεόντιος, προσπάθησε νά τόν μιμηθεῖ καί τό πέτυχε. Παράλληλα μέ τά ἱερατικά του καθήκοντα ὁ Ἅγιος ἐπιδόθη στή συγγραφή βίων ἀλλά καί ἄλλων συγγραμμάτων.
Γύρω στά μέσα τοῦ 7ου αἰώνα καί μετά τό 641 μ.Χ. συνέγραψε τό βίο τοῦ διδασκάλου του, Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Ἐλεήμονα, Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας (610-619 μ.Χ.). Πρίν ὅμως γράψει τό βίο τοῦ Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας, ἔγραψε τό βίο τοῦ ἐπισκόπου Τριμυθοῦντος, Ἁγίου Σπυρίδωνος τοῦ θαυματουργοῦ68. Κατά τό διάστημα αὐτό ὁ Λεόντιος θά ἀνέλθει στόν ἐπισκοπικό θρόνο τῆς Νεαπόλεως, μετά τό θάνατο τοῦ προκατόχου του ἐπισκόπου.
Ὅσο καιρό βρισκόταν στόν ἐπισκοπικό θρόνο ὁ Λεόντιος ἔκανε ἔργα ἀγάπης πολλά. Μιμητής τοῦ Ἁγίου διδασκάλου του Ἰωάννη προσέφερε ὅλο του τόν ἑαυτό στούς συνανθρώπους του. Δέν μποροῦσε νά βλέπει ἀνθρώπους στήν ἐπισκοπή του νά δυστυχοῦν. Ἔκανε ὅ,τι ἦταν δυνατό γιά νά ἐξαλείψει τόν πόνο ἀλλά καί κάθε κίνδυνο γιά τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας στήν Μητροπολιτική του Περιφέρεια.
Ὁ ἐπίσκοπος Λεόντιος εἶναι γνωστότατος κυρίως γιά τό συγγραφικό69 του ἔργο καί ἰδιαίτερα γιά τή συγγραφή τοῦ βίου τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη τοῦ Ἐλεήμονος. Πρός συγγραφή τοῦ βίου αὐτοῦ, ὁ Λεόντιος φαίνεται ὅτι εἶχε ταξιδεύσει στήν Ἀλεξάνδρεια γιά συλλογή περαιτέρω στοιχείων, πιθανότατα μετά τό θάνατο τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη. Αὐτό προκύπτει ἀπό τήν ἀναφορά ὅτι ὁ βίος τοῦ Ἁγίου γράφτηκε μετά ἀπό τή διήγηση κάποιων ἀνθρώπων πού ἔζησαν ἀπό κοντά τόν Ἅγιο, ὅπως ὁ Οἰκονόμος Μηνᾶς πού ὑπηρέτησε τόν Πατριάρχη ἐνόσω ζοῦσε. Ὁ Λεόντιος ὅμως δέν τόν πρόφθασε ἐκεῖ, ἀφοῦ ὅπως ὁ ἴδιος γράφει “Εἰ ἔφθασας τόν ἐν Ἁγίοις Πάπαν”. Πέραν ἀπό τή συγγραφή τοῦ βίου τῶν Ἁγίων70 Ἰωάννου τοῦ Ἐλεήμονος, Σπυρίδωνος καί Συμεών τοῦ Σαλοῦ, ὁ Λεόντιος ἔγραψε δοκίμια πού ἀναφέρονται ὡς ἀπολογίες κατά Ἰουδαίων καί ὑπέρ τῶν ἁγίων εἰκόνων.
Τά κείμενα αὐτά τοῦ ἐπισκόπου Λεοντίου ἀπετέλεσαν “ἀγαθήν μαρτυρίαν” καί παρουσιάστηκαν στήν Ζ΄ Οἰκουμενική Σύνοδο71 (στή Νίκαια τό 787 μ.Χ.) ἀπό τόν τότε ἀρχιεπίσκοπο Κωνσταντίας Κωνσταντῖνο Β΄, πού ἐκπροσώπησε τήν Κυπριακή Ἐκκλησία ἐπικεφαλῆς ἑξαμελοῦς ἀντιπροσωπείας. Διαβάστηκε δέ στήν τέταρτη συνεδρία τῆς Συνόδου πού ἀσχολήθηκε ἰδιαίτερα μέ τό τεράστιο καί φλέγον τότε ζήτημα τῶν Ἁγίων Εἰκόνων καί τῆς λατρείας τους. “Αἱ κατά Ἰουδαίων ὑπέρ τῶν εἰκόνων ἀπολογίας αὐτοῦ ἀνεγνώσθησαν ἐν τῇ δ΄ συνεδρία τῆς Ζ' Οἰκουμενικῆς Συνόδου τῷ 787 τήν ἀγαθήν τε μαρτυρίαν περί τῆς Ὀρθοδοξίας αὐτοῦ ἔδωκεν ἐπί Συ-νόδου τότε ὁ Κωνσταντίας Κωνσταντῖνος”.
Τό γεγονός ὅτι ἡ Σύνοδος δέχθηκε νά ἀκούσει τήν ἀνάγνωση κειμένων τοῦ ἐπισκόπου Λεοντίου, καταδεικνύει ὅτι ὁ Λεόντιος72 ἔχαιρε μεγάλης φήμης καί σεβασμοῦ, ἕνα καί μόνο σχεδόν αἰώνα μετά τό θάνατό του73.
Ὁ Ἅγιος θά πέθανε μετά τό 641 μ.Χ74. Αὐτό φαίνεται ἀπό τήν ἀναφορά του στόν αὐτοκράτορα Κωνσταντῖνο τό Νέο, γιό τοῦ Ἡρακλείου, τόν ὁποῖο ἀποκαλεῖ “ὁ τῆς Θείας μνήμης”75, δηλαδή "αυτός που μας άφησε" πού σημαίνει πώς ζοῦσε μετά τό 641 μ.Χ., χρονολογία τοῦ θανάτου τοῦ Κωνσταντίνου.
67 Ὁ Ἅγιος Λεόντιος ἔζησε κατὰ τὸν 6ο -7ο μ.Χ. αἰώνα, ὅταν αὐτοκράτορας τοῦ Βυζαντίου ἦταν ὁ Μαυρίκιος (582-602)"ἀκμάσας ἐπὶ τοῦ αὐτοκράτορος Μαυρικίου. Περισ. Βλ., Ἰωάννου Χάκκεττ, Ἱστορία..., τόμ. Β', σ.196. Ὁ Μαυρίκιος εἶχε σημαντικὲς ἐπιτυχίες στὸν στρατιωτικὸ τομέα. Δολοφονήθηκε ἀπὸ τὸ Φωκᾶ (602). Ἱστορία Ρωμαϊκὴ καὶ Βυζαντινή, Ο.Ε.Δ.Β, Ἀθήνα, σ.153.
68 Ὁ Βίος αὐτός, ὁ ὁποῖος ἀναφέρεται ὡς βίος Ἀνωνύμου, ἐκδόθηκε ἀπὸ τὸν La Legende de S. Spyridon ( Louvain , 1958 ) στὶς σσ. 44 - 55 καὶ κείμενο σσ. 104 - 128.
69 Χρ. Ἀνδρέου, Κύπριοι συγγραφεῖς ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα μέχρι σήμερα, τόμ. 2ος, Λευκωσία 1983.
70 Ὁ Λεόντιος "γενόμενος πολυγραφώτατος συγγραφεύς" ἔγραψέ τά πιὸ κάτω ἁγιογραφικὰ συγγράμματα :1. Τὸ βίο τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος. Ὁ βίος αὐτὸς δὲν σώζεται ὅμως μὲ τὸ ὄνομα τοῦ Λεοντίου. 2. Τὸ βίο τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Ἐλεήμονα. Τὸ ἔργο αὐτὸ τοῦ ἐπισκόπου Λεοντίου, “Βίος τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου”, μεταφράστηκε καὶ στὴ λατινικὴ γλώσσα ἀπὸ τὸ βιβλιοθηκάριο Ἀναστάσιο, κατόπιν ἐντολῆς τοῦ πάπα Νικολάου Α΄, σὲ ἐλεύθερη μετάφραση, ὅπως γράφει ὁ ἴδιος ὁ Ἀναστάσιος. 3. Τὸ βίο τοῦ Ἁγίου Συμεὼν τοῦ Σαλοῦ ποὺ ἐξέδωσε ὁ Festugiere στὸ ἴδιο σύγγραμμα μὲ τὸ βίο τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου καὶ μὲ τίτλο “Βίος καὶ Πολιτεία τοῦ ἀββᾶ Συμεών τοῦ διὰ Χριστὸν ἐπονομασθέντος Σαλοῦ”. 4. Μεταξὺ τῶν ἄλλων ἔργων τοῦ ἐπισκόπου Λεοντίου, ποὺ δυστυχῶς δὲν ἔχουν σωθεῖ, περιλαμβάνονται καὶ δοκίμιά του (ἀναφέρονται ὡς ἀπολογίες) κατὰ τῶν Ἰουδαίων καὶ ὑπὲρ τῶν ἁγίων εἰκόνων.
71 Βλ. Πηδάλιον..., Περὶ τῆς Ἁγίας καὶ Οἰκουμενικῆς Ἑβδόμης Συνόδου, σσ. 314-321.
72 Βλ. Ἀνδρέου Μιτσίδου, Λεόντιος, Ἐπίσκοπος Νεαπόλεως ( Λεμεσοῦ ) τῆς Κύπρου, ΘΗΕ, 8, σσ. 233-234. Βλ. καὶ Ἰωάννου Χάκκεττ, Ἱστορία..., Β', σ. 196.
73 Κυριάκου Χατζηιωάννου, Λεοντίου Ἐπισκόπου Νεαπόλεως Κύπρου..., σ.14 .
74 Μερικοὶ δίνουν τὶς ἀκόλουθες κατὰ προσέγγιση χρονολογίες γεννήσεως καὶ θανάτου του : 590-668 (G.Hill ,A.History of Cyprus I.p.326 ) ἐνῶ ἄλλοι σημειώνουν ὅτι ἄκμασε ἐπὶ αὐτοκράτορος Μαυρικίου, δηλαδὴ λίγο νωρίτερα.
75 Κυριάκου Χατζηιωάννου, Λεοντίου Ἐπισκόπου Νεαπόλεως Κύπρου, Βίος τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Ἐλεήμονος, Εἰσαγωγή – μετάφρασις – σχόλια - λεξιλόγιο. Ἔκδοσις Ἱερᾶς Μητροπόλεως Λεμεσοῦ, Λευκωσία 1988, σ. 24
